قلمرو قدر عینی و علمی الهی با تکیه بر آیه 21 سوره حجر در اندیشه علامه طباطبایی

قضا و قدر جزء مباحث کلیدی در دو حوزه خداشناسی و انسان‌شناسی است و در آن زوایای مختلفی مطرح است که از جمله آنها بازشناسی قلمرو قضا و قدر است. علامه طباطبایی در سلسله مباحث تفسیری و فلسفی اهتمام ویژه‌ای به بررسی این مساله دارد که از جمله آنها مباحث دقیق و گسترده ایشان ذیل آیه «وَ اِنْ مِنْ شَیْ‏ءٍ اِلا عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزلُهُ اِلا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ» (21/حجر) است؛‌ جایگاه ویژه این مساله در حل مسائلی نظیر قلمرو علم الهی و اختیار انسان، گویای ضرورت واکاوی آن است که نوشتار حاضر با روش توصیفیتحلیلی آنرا کانون بررسی قرار داده است. از رهگذر این جستار، مشخص می‌شود که به باور علامه طباطبایی، قلمرو قدر عینی و علمی، عالم ماده است و این مدعا در سایه «تقدم وجودی خزائن بر قدر»، «تدریج ناپذیری خزائن الهی» و «تفسیر قدر به اندازه در روایات» قابل اثبات است. اما به نظر می‌رسد این دیدگاه از یکسو، با فرهنگ روایی ناسازگار است و از سوی دیگر، با «حصر تنزیل در قدر» و جمع‌ بودن واژه «خزائن» در آیه شریفه نیز همخوانی ندارد. دیدگاه برگزیده این نوشتار، گستردگی قدر الهی نسبت به تمام وجودات امکانی است.

The domain of scientific and divine magnitude, relying on verse 21 of Hajar’s Suffrage in Allame Tabatabai’s Thought

Judgment is one of the key issues in both theology and anthropology, and there are various angles, including the recognition of the realm of judgment. Allameh Tabatabai has a special interest in the field of interpretive and philosophical discussions, including his detailed and extensive discussions in the following verse: The special place of this problem in solving problems such as the realm of divine science and human authority suggests the necessity of analyzing the present article in a descriptiveanalytic way. Throughout this essay, it is clear that Allameh Tabatabai, the realm of objective and scientific magnitude, is the material world, in the light of the existence of the treasurer over the greatness, the inevitability of the divine treasury, and the interpretation of the greatness in size. Narrations »can be proved. But this view seems incompatible with the narrative culture on the one hand, and on the other hand, it does not fit with the greatness of discounting and the collectivity of the word treasurer in the Sharif verse. The preferred view of this essay is to extend the divine magnitude to all possible beings.