دلایل و عوامل موثر در مناسبات دولت سلجوقی و امارت اشراف حجاز

  دولت سلجوقیان (427-590 ه.ق) در ایران با مقطعی از امارت دیرپای اشراف (358 - 1343 ه.ق) در حجاز هم‌عصر بود. با وجود وجاهت سیاسی و استقلال معنوی اشراف، به دلیل سیطره‌ی آن‌ها بر حرمین شریفین، پیوسته از سیاست‌های دولت‌های قدرتمند هم‌جوار تاثیر می‌گرفت. در میان دولت‌های هم‌جوار، سلجوقیان سنّی‌مذهب که به عنوان حامیان نظامی خلافت عباسی و در زمره‌ی رقبای دولت فاطمیان شیعی در مصر شناخته شده بودند، با برخورداری از اقتدار و توان نظامی، همه‌ی تلاش خود را برای نفوذ در حرمین شریفین و همراه کردن امارت اشراف با سیاست‌های خود به کار بستند. در پژوهش حاضر ضمن توجه به تفاوت‌های مذهبی این دو دولت، دلایل روابط سیاسی اشراف با سلجوقیان و عوامل موثر بر پایایی روابط امارت اشراف و سلجوقیان را بررسی می‌کنیم. مطالعات توصیفی، تحلیلی و استنباطی مبتنی بر داده‌های کتابخانه‌ای نشان می‌دهند که سلجوقیان از برقراری این روابط، به دنبال کسب مشروعیت و احراز وجاهت برای دولت خود و عباسیان و کوتاه کردن دست فاطمیان از حرمین شریفین بودند. اشراف به دلیل نداشتن استقلال اقتصادی و اقتدار سیاسی- نظامی و نیاز داشتن به حفظ موجودیت سیاسی و تداوم امارت اشراف، به سلجوقیان متمایل بودند.   واژگان کلیدی : مناسبات، سلجوقیان، اشراف، حجاز، حرمین شریفین عباسیان، فاطمیان.