پناهندگی سیاسی در دورهی صفویه؛ با تکیه بر پناهندگی اُلامه تکلو به امپراتوری عثمانی

هدف این مقاله بررسی و تحلیل زمینه ها و علل شورش و پناهندگی اُلامه تکلو به دولت عثمانی و تاثیری است که این پناهندگی در روابط دولت صفوی با عثمانیان داشت. یافته های پژوهش نشان میدهد که این شورش که از سنخ کشمکشهای نخبگان بر سر قدرت سیاسی بود، در سال 937 ه.ق، در ایالت آذربایجان بهوقوع پیوست و با حملهی اُلامه تکلو به دارالسلطنهی تبریز و غارت آنجا آغاز شد. پس از آن، اُلامه چون نتوانست نیروی لازم برای جنگ با شاه طهماسب را فراهم کند، درصدد همکاری با عثمانیان برآمد و از ترس پادشاه ایران و برای دریافت کمک، به سلطان سلیمان عثمانی پناهنده شد و او را به حمله به ایران تحریک کرد. در بروز شورش و پناهندگی اُلامه تکلو، تضادهای داخلی حکومت، قدرتطلبی و انگیزه های شخصی او، شیوهی خشن شاه طهماسب در برخورد با طایفهی تکلو و نیز تاثیر سیاست خارجی کشور عثمانی برای بهدست آوردن اهرم فشار برای به چالش کشیدن دولت مقابل را نمی توانیم نادیده بگیریم. این پناهندگی موجب وقوع اولین دورهی جنگهای چهارگانهی ایران و عثمانی، تضعیف نیروی کارآمد و نخبگان سیاسی قبیلهی تکلو در ساختار قدرت صفویان، ازدست رفتن بغداد و تصرف آن بهدست عثمانیان، خدشه دار شدن مقام قداست و پادشاهی و ویرانی گسترده در غرب ایران شد.