مطالبات جامعه شهری کرمانشاهان در عرایض عصر قاجار (از مشروطه تا سقوط قاجار؛ 1324-1344ق/1906-1925م)

عرایض را می‌توان از مهم‌ترین اسناد تاریخی به شمار آورد که با زندگی سیاسی و اجتماعی جامعه ارتباط وثیقی دارند و نمایانگر دغدغه‌ها و مشکلات جامعه‌ای‌اند که عموماً به دنبال عدم حل‌ّ و فصل مطالباتشان در مجاری رسمی، ناگزیر به نوشتن عریضه‌ بوده‌اند. مقالی حاضر با هدف شناخت دغدغه‌ها و مسائل شهری کرمانشاهان عصر مشروطیت و با تکیه ‌بر اسناد عرایض، به رشته تحریر درآمده است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا به خوانش و بررسی عرایض این دوره پرداخته و به این پرسش پاسخ داده است که مردم به ‌عنوان طبقۀ فرودست، حلّ و رفع چه مسائلی را در این دوره به‌ واسطی عرایض از مقامات بالادستی می‌خواستند؟ نتایج به ‌دست ‌آمده در بررسی مطالبات جامعه شهری کرمانشاهان در سه مقطع تاریخی در این دوره، نشان می‌دهد که مطالبات مذکور در قالب چهار مقولۀ اصلیِ اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در پیوند با تحولات در نوسان بوده است. درحالی‌که در دوره اول و دوم مشروطه و جنگ جهانی اول، ساحت سیاسی مطالبات در صدر بوده، اما در دوره سوم با چرخشی بنیادین و با کاهش چشمگیر مطالبات سیاسی، مقولۀ اجتماعی با تنوع موضوعی و حجم بالایی از عرایض، در راس جدول این مطالبات قرار گرفته و مقوله فرهنگی با تحرکی صعودی، در ردیف دوم جدول قرار گرفته است. از بُعد اقتصادی نیز در هر سه مقطع روند یکنواخت این‌گونه مطالبات را شاهدیم که عمدتاً در رابطه با سیستم مالیات‌گیری شکل‌ گرفته بود.

the demands of the urban society of kermanshah in the petitions of the qajar era (from the constitutional revolution to the fall of the qajar dynasty; 1324-1344 ah/1906-1925 ad)

petitions can be considered one of the most important historical documents closely linked to the political and social life of society, representing the concerns and problems of a society that generally had to write petitions after its demands were not resolved through official channels. the present article was written with the aim of understanding the concerns and urban problems of kermanshah during the constitutional era and is based on petition documents. this research utilized the content analysis method to read and examine the petitions from this period and to answer the question of what problems the people as a lower class in this period demanded from the higher authorities to solve through petitions and solved? the results of studying the demands of the urban society of kermanshah at three historical points in this period show that the above-mentioned demands fluctuated in the form of four main categories: social, political, economic, and cultural, in conjunction with the developments. while in the first and second constitutional periods and the first world war, the political sphere of demands was at the top, in the third period with a fundamental shift and a significant decrease in political demands, the social category with a variety of issues and a high volume of petitions is at the top of the table of these demands, and the cultural category with an upward movement has been in the second row of the table. from an economic point of view, we also see a uniform trend of such demands in all three periods, which were made above all in relation to the tax system.