بررسی شکل‌ گیری دیوان اهل‌ حق در دورۀ سلطان اسحاق برزنجی و آثار آن

با توجه به اینکه منابع آیینی اهل ‌حق رمزواره بیان شده، تاریخ پیدایش آن در هاله‌ای از ابهام فرو رفته ‌است.  با رمزگشایی از متون اهل‌ حق درمی‌یابیم که یارسانیان ظهور و بروز آن را به عصر حضرت علی(ع) برگردانده‌اند. مهد پیدایش اهل ‌حق در قرن دوم قمری در کرمانشاه و لرستان بوده‌ است. با ظهور سلطان ‌اسحاق برزنجی در قرن هفتم و هشتم، تشکیلات آیین‌یاری (اهل‌ حق)‌ در اوراماناتِ کرمانشاه شکل ‌گرفت.‌‌ در مقالۀ حاضر به این پرسش پاسخ داده‌ شده است که شکل‌گیری تشکیلات آیین اهل ‌حق در «پردیور» چه نتایجی به دنبال داشت؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که با حضور کاکه‌ای‌های برزنجه از توابع استان سلیمانیۀ عراق، یارسانیان غرب ایران و اشخاصی که از بلاد مختلف راهی پردیور شده ‌بودند، دیوان یاری سامان یافت. در این دوره، قوانین و احکام آیینی آن توسط سلطان اسحاق و برخی از یارانش بیان گردید که فصل تازه‌ای در حیات اجتماعی، فرهنگی و آیینی این طایفه را به دنبال داشت و جغرافیای زیستی اهل‌ حق فراتر از ایران و عراق گسترش پیدا‌کرد این مقاله با رویکردی توصیفی-تحلیلی، با تکیه بر متون اصلی آیینی و بهره‌برداری از آثار عالمان این طایفه، به تبیین و بررسی کیفیت شکل‌گیری تشکیلات (دیوان) آیین یارسان در پردیور پرداخته است.‌ چگونگی توسعۀ  و تقنین این آیین در عصر سلطان ‌اسحاق، از دیگر اهداف این مقاله است.

a study of the formation of the ahl al-haqq court during the period of sultan ishaq barzanji and its works

since the religious sources of the ahl al-haqq express themselves in cryptic a language, the date of their origin is shrouded in a veil of ambiguity. by deciphering the texts of the ahl al-haqq, we find that the yarsanis have traced its emergence and manifestation to the era of imam ali (as). the cradle of the emergence of the ahl al-haqq was in kermanshah and lorestan in the second century of the lunar calendar. with the advent of sultan ishaq barzanji in the seventh and eighth centuries, the ayinyari (ahl al-haqq) organization was formed in the oramanas of kermanshah. the present article answers the question of what were the results of the formation of the ahl al-haqq religious organization in the “pardivar”? the research findings show that the divan yari was organized with the presence of the kakeis of barzanjeh from the sulaymaniyah province of iraq, the yarsanis of western iran, and people who had come to pardivar from different countries. during this period, its ritual laws and rules were stated by sultan ishaq and some of his companions, which led to a new chapter in the social, cultural, and ritual life of this tribe, and the biogeography of the ahl al-haqq expanded beyond iran and iraq.this article, with a descriptive-analytical approach, based on the main ritual texts and utilizing the works of the scholars of this tribe, has explained and examined the quality of the formation of the organization (divan) of the yarsan religion in pardivar. the development and codification of this religion in the era of sultan ishaq is another aim of this article.