برساخت زن مدرن در گفتمان تجددگرای دورۀ قاجار

هم‌زمان با رویارویی ایران با مدرنیتۀ غربی و شکل‌گیری تقابلات گفتمانی متاثر از آن، بحث زنان، هویت و شرایط زندگی آن‌ها به‌عنوان سوژه‌ای مهم‌ مطرح شد و دامنۀ وسیعی از گفتار، پیرامون آن‌ها در این گفتمان‌ها شکل گرفت و زنان یکی از محورهای مهمِ بحث محسوب شدند. مقالۀ حاضر با بررسی گفتارهای تجددگرایانه حول محور زنان، با بهره‌گیری از روش تحلیل گفتمان انتقادی به واکاوی معنایی سوژۀ زن مدرن می‌پردازد و به این پرسش پاسخ می‌دهد که سوژۀ زن مدرن در گفتمان تجددگرای دورۀ قاجار چه معنایی یافته است، چه ایدئولوژی‌هایی بر این گفتمان حاکم بوده است، این گفتمان در احراز موقعیت در گفتمان مسلط عصر مشروطه چه جایگاهی به دست آورده‌ است؟ نتایج تحقیق نشان می‌دهد که زن مدرنی که در تقابل با سنت شکل گرفت، در گفتمان تجددگرا به‌مثابۀ سوژۀ مطالبه‌گرِ نقاد برساخت می‌شود و با نقد سنت‌ها و با در مرکز نشاندن ایدۀ محوری مساوات، عناصر هویتی مدرن را برای زنان همانند مردان طلب می‌کند. این گفتمان در گزاره‌هایی که تقابل آشکار با سنت نداشتند، توفیق بیشتری به دست آورده است.

construction of modern woman in modernist discourse of the qajar era

as iran confronted western modernity and the resulting discursive conflicts, discussing women, their identity, and their living conditions became a central topic. a wide range of discourses formed around these issues, making women a significant focus of debate. this article examines the modernist discourses on women, utilizing critical discourse analysis to explore the semantic construction of the modern woman in these discourses. it addresses the question of what the subject of the modern woman meant in the modernist discourse of the qajar era, what ideologies dominated this discourse on women, and what position this discourse achieved in the dominant discourse of the constitutional era.the research findings indicate that the modern woman, who was formed in opposition to tradition, is constructed in the modernist discourse as a demanding and critical subject. by criticizing traditions and focusing on the core idea of equality, it seeks modern identity elements for women like those for men. this discourse has been more successful in propositions that did not explicitly oppose tradition.