تصویر توّج در فردوس‌ المرشدیه

تذکره‌های صوفیان ضمن ارائة مضامین اصلی خود، یعنی شرح حالات رهبران طریقت، بعضاً حاوی برخی داده‌های اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی نیز می‌باشند که استفاده از آنها را به‌خصوص در موضوعاتی که با مشکل فقر اطلاعات دست اول مواجه‌اند، ضروری می‌سازد. یک نمونه از این متون فردوس ‌المرشدیه فی اسرار الصمدیه در شرح احوال و کرامات صوفی نامدار سدة پنجم و بنیان‌گذار طریقت مرشدی «شیخ ابواسحاق ابراهیم‌بن شهریار کازرونی» است. اهمیت بررسی این متن از منظر جغرافیای تاریخی ایران این است که حوزة نفوذ طریقت مرشدیه عمدتاً در جنوب غربی فارس، از جمله در امتداد مسیری بود که کازرون را به ساحل خلیج فارس متصل می‌کرد. با توجه به اشارات مکرر این متن به شهر کمتر شناخته‌شدة توّج در مسیر مزبور، این پرسش مطرح می‌شود که این متن تا چه اندازه به شناخت بیشتر شهر توّج  کمک می‌کند. پژوهش حاضر با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای و مشاهدات میدانی انجام شده است. بررسی داده‌های مزبور به شناسایی جایگاه سیاسی-اداری توّج به عنوان یک امیرنشین، گستردگی حوزة نفوذ و همچنین هویت خاندان امیران توّج و نقطة اتصال توّج با خلیج فارس کمک می‌کند.

the image of tawwaj in ferdows al-morshediyyah

sufi biographies (tadhkiras), in addition to their main themes, i.e. describing the situation of the leaders of the tariqat, sometimes include some social, economic and geographical data, which are necessary and important especially in topics facing the problem of lack of information. an example of these texts is “ferdows al-murshediyya fi asrar al-samadiyyah” in the description of the status and virtues of the 5th century ad famous sufi and founder of the murshedi tariqat, sheikh abu ishaq ibrahim ibn shahryar kazrouni. the importance of examining this text from iran’s perspective of the historical geography , as the morshedi tariqat’s sphere of influence was mainly in the southwest of fars, including along the route that connected kazeroon to the persian gulf coast. according to the frequent references in this text to the lesser-known city of tawwaj on the mentioned route, the question arises as to what extent this text contributes to know more about the city of tawwaj. this research is conducted on the basis of textual sources. the examination of the above data helps to identify the administrative political position of tawwaj as a princely state, the extent of its sphere of influence and also the identity of the family of tawwaj amirs, as well as the point of connection of tawwaj with the persian gulf.