رابطۀ امنیت اقتصادی در امان‌نامۀ جوهر صقلّی با شورش‌های سیاسی دورۀ اول خلافت فاطمیان

امنیت به ‌عنوان نیاز اساسی جوامع، در طول تاریخ ابعاد مختلفی پیدا کرده و بُعد اقتصادی آن به‌ عنوان هدفی میانی برای ملل مسلمان، همواره از اولویت بیشتری برخوردار بوده است. امان‌نامۀ جوهر صقلّی فرمانده سپاه فاطمیان به مردم مصر، یکی از مهم‌ترین اسناد تاریخی درباره توجه مسلمانان به موضوع امنیت اقتصادی است. مصر در آستانۀ ورود فاطمیان، بر اثر بحران‌های سیاسى متعدد، در شرایط اقتصادی نامتعادلی قرار داشت و همین امر سبب شد جوهر صقلّی بتواند با تنظیم امان‌نامه‌ای مکتوب که در آن تامین امنیت، به‌ویژه امنیت اقتصادی مصریان تضمین می‌شد، زمینه‌های فتح این سرزمین را بدون مقاومت و خون‌ریزی فراهم آورد. مقاله حاضر تلاش دارد با تحلیل محتوای این امان‌نامه، وعدۀ‌ فرمانده فاطمیان برای تامین امنیت اقتصادی در مصر را مورد بررسی قرار دهد و به این سوال اساسی پاسخ دهد که چه ارتباطی میان شورش‌های سیاسی دوره اول خلافت فاطمیان در مصر (358-487ق) با موضوعات مطرح‌شده در این سند، به ‌منظور تامین امنیت اقتصادی وجود دارد؟ یافته‌های پژوهش مبتنی بر روش توصیف و تحلیل داده‌های تاریخی و همچنین تحلیل محتوای متن امان‌نامه، نشان می‌دهد که شورش‌های سیاسی این دوره، براساس علل شکل‌گیری آنها، در شش سنخ کلی قابل طبقه‌بندی می‌باشند که همگی با مضامین امان‌نامه در زمینۀ تامین امنیت اقتصادی مرتبط‌ اند.

the relationship between economic security in jawhar al siqilli’s amanname (treaty) and the political rebellions of the first period of the fatimid caliphate

security as a basic need of societies has taken on various dimensions throughout history, with the economic dimension always having a higher priority as an intermediate goal for muslim nations. the amanname of jawhar al siqilli (treaty of jawhar al siqilli) from the commander of the fatimid army to the egyptian people is one of the most important historical documents about the muslims’ attention to the issue of economic security. at the threshold of the arrival of the fatimid, egypt was in an unbalanced economic situation due to numerous political crises, which prompted jawhar al siqilli to take over egypt without resistance and killing by drawing up a written treaty promising economic security. this article attempts to analyze the content of this contract and general fatimid’s promise of economic security for egypt and answer the main question: what is the connection between the political unrest in egypt and the content of this promise of economic security? the findings of the research based on the method of description and analysis of historical data as well as the analysis of the content of the amannameh text(treaty), show that the political riots of this period, based on the causes of their formation, can be classified into six general categories, all of which are related to the themes of the amannameh(treaty) in the field of providing economic security.