بررسی نظرات و آرا دربارۀ نقطۀ آغازین پیدایش فرم نمایشی شبیه‌خوانی

شبیه‌خوانی یا تعزیه هنر اصیل ایرانی است که به منظور نشر و گسترش فرهنگ و مفاهیم عاشورایی، قرن‌ها پس از واقعۀ عاشورا شکل‌ گرفت. پدیده‌ای که حاصل تلفیق اندیشه و تفکر ایرانی و آموزه‌های اسلامی است و از جنبه‌های مختلف می‌توان به تحقیق و بررسی آن پرداخت. ابهامات و سوالات متعددی دربارۀ شکل‌گیری این آیین نمایشی متصور است؛ از جمله آنکه آنچه را که امروز به عنوان تعزیه یا شبیه‌خوانی شاهدیم، دقیقاً در چه دوره‌ای از تاریخ برای اولین بار مشاهده شده است؟ دوره‌های صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه محتمل‌ترین دوره‌هایی‌اند که نظرات متناقض کارشناسان را در این مورد به خود معطوف داشته‌اند. یافتن پاسخ برای این سوال در درجۀ اول قدمت این آیین نمایشی را نشان می‌دهد و در درجۀ دوم اصالت ایرانی بودن این هنر را در برابر فرضیۀ تقلیدی بودن آن از غرب به اثبات می‌رساند. برآیند گردآوری مطالب کتابخانه‌ای و بررسی نظر کارشناسان، مستندات و گزارش‌های تاریخی و سفرنامه‌های گردشگران در این تحقیق و شیوۀ تحلیلی و توصیفی، ما را برای پاسخ به این سوال، به اواخر دورۀ زندیه هدایت می‌کند.

Investigating Opinions and Views on the Starting Point of the Emergence of the Ta’ziyeh Demonstrative Form

It is similar to the reading or ta’ziyeh of authentic Iranian art created to disseminate the culture and concepts of Ashura centuries after the real Ashura. A phenomenon that results from a combination of Islamic thought and doctrine and Islamic teachings can be explored in different aspects. There are many ambiguities and questions about the formation of this theatrical ritual, including what we see today as ta’ziyeh or similitude for the first time in history? The Safavid, Afsharid, Zand, and Qajar periods are the most likely courses that have drawn contradictory opinions from experts. Finding the answer to this question will first show the antiquity of this theatrical ritual and secondly prove the Iranian authenticity of the art against the assumption that it is imitative from the West. A review of the expert opinion, historical documents and reports, and tourists’ travelogues in this study will guide us to the end of Zand era in a library and analytical and descriptive manner to answer this question.