واکاوی ارتباط ساخت قدرت‌ با مفاسد مالی و پیامدهای آن (از عصر ناصری تا انقلاب مشروطیت)

گستردگی مفاسد مالی یکی از معضلات دورۀ قاجار بوده است که در قالب‌های مختلفی چون رشوه، هدیه، اختلاس و نظایر آن انعکاس یافته است. مقولۀ فساد مالی، به‌خصوص مظاهر آن مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته، اما پرداختن به چرایی این پدیده همچنان ضرورتی اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. در راستای این ضرورت و با توجه به اینکه بین ساخت قدرت به‌ عنوان عامل تعیین ‌کنندۀ مسائل اجتماعی و اقتصادی با گسترۀ مفاسد مالی پیوند موثری وجود دارد، بررسی ابعاد این پیوند و اثرات آن در دورۀ مورد بحث، مسئله اصلی این نوشتار به ‌حساب می‌آید. بر این اساس، کوشش شده تا با مطالعۀ منابع و تحقیقات مرتبط و به کمک رویکرد توصیفی تحلیلی زوایای مختلف موضوع روشن شود. یافته های تحقیق بیانگر ارتباط موثر بین گستردگی مفاسد مالی با ساخت استبدادی حکومت است که در آن اعمال و توزیع قدرت منوط به اراده و خواست مقام سلطنت است و سایر اجزای حاکمیت نظیر درباریان، دیوان‌سالاری، نظام قضایی و غیره در همین چارچوب معنا پیدا می‌کنند. این ساختار علاوه بر تسرّی مفاسد مالی به سلسله‌‌مراتب فرودست و تبدیل آن به ‌عنوان رویه‌ای نسبتاً رایج و نقش مهم آن در مواردی چون عدم شفافیت مالی، توزیع ناعادلانۀ ثروت و غیره، به‌ عنوان مانع جدی در مقابل اصلاحگران عرصۀ مفاسد مالی در این عهد مطرح است.

Investigating the Relationship Between Power Building and Financial Corruption and Its Consequences (From the Nasserite Era to the Constitutional Revolution)

The extent of financial corruption is one of the Qajar period’s problems, which is reflected in various forms such as bribery, gift, embezzlement, and the like. Although the issue of corruption and especially its manifestations have been considered by researchers, addressing the cause of this phenomenon remains an inevitable necessity. In line with this necessity, and since there is a useful link between power building as a determining factor in social and economic issues and the extent of financial corruption, the study of this link’s dimensions and its effects in the period under discussion is the main issue of this article. Accordingly, an attempt has been made to clarify the case through the study of related sources and research and descriptiveanalytical methods. The research findings indicate an effective relationship between the extent of corruption and the authoritarian structure of government. The exercise and distribution of power depend on the will of the monarchy, and other government components such as courtiers, bureaucracy, judiciary, etc., find meaning in this context. This structure, from the spread of financial corruption to the lower hierarchy and its transformation into relatively common practice and its essential role in cases such as financial transparency, unfair distribution of wealth, etc., is also a severe obstacle to reformers in the field of financial corruption in this era.