تاثیر ساختار مطلقۀ شبه‌مدرن دولت پهلوی بر پیدایش بحران محیط زیستی در ایران (مطالعۀ موردی: آلودگی هوا)

مفهوم «حفاظت محیط‌زیست» مفهومی مدرن به حساب می‌آید که با توجه به زادگاهش غرب دارای مبادی و مبانی معرفتی و فکری خاصی است که آن را به مثابه مساله‌ای اجتماعی و برآمده از جنبش‌های اجتماعی معرفی می‌کند. مفهومی که در بطن خود ضمن توجه به احقاق حق گروه‌های به حاشه رانده شده، در پی القای تفکری است کثرت‌گرا که طیف‌های مختلف فکری و سیاسی را در خود جای می‌دهد. این مفهوم، مفهومی است برآمده از فرایندهای دمکراتیک. اما در ایران به دلیل وجود دولت مطلقه‌ی شبهمدرن پهلوی جریان توسعه به صورت آمرانه و آن هم به نحوی گزینشی، دلبخواهی و کاریکاتوروار پیش می‌رفت. این پژوهش با بررسی اجمالی زمینههای شکل‌گیری مفهوم حفاظت محیط‌زیست در غرب، ضمن نگاهی به ساختار مطلقه و شبهمدرن دولت پهلوی نشان می‌دهد که تجددسازی آمرانه و گزینشی از یکسو منجر به اولویت تولید صنعتی و کشاورزی بر حفاظت محیط‌زیست شد، و از سوی دیگر مانع از حضور مردم در امر حفاظت محیط‌زیست ‌گردید و همین عوامل در کنار عدم توازن در بخش‌های مختلف توسعه، سبب پیدایش مسائل محیط‌زیستی از جمله آلودگی هوابه عنوان مطالعه موردی این پژوهش شد.

The Impact of Pahlavi’s Despotic SemiModern State Structure on the Rise of the Environmental Crisis in Iran

The concept of "environmental protection" is a modern concept which, according to its origin, has a specific epistemic and intellectual foundations that represent it as a social problem derived from social movements. A concept that, while paying attention to the rights of marginal groups, embraces a variety of intellectual and political ideas. This concept is derived from democratic processes. But in Iran, due to the existence of a despotic semimodern state, the course of development was selective, arbitrarily and caricatured. This article with an overview on the context of the formation of the concept of environmental protection in the West, shows that the despotic semimodern structure of the Pahlavi government on one hand, led to the priority of industrial and agricultural production on environmental protection and on the other hand, prevented people from attending to environmental protection. These factors, along with the imbalance in various sectors of development, caused the emergence of environmental issues, including air pollution, as a case study of this research.