اردشیر بابکان و خدابانو آناهیتا

در دوره ساسانیان که دین و پادشاهی همچون دو برادر همزاد انگاشته می‌شدند، پادشاهان ساسانی به‌ویژه پس از تاج‌گذاری و یا پیروزی در نبردها، پیشکش‌های شاهانه‌ای به آتشکده‌ها و پرستشگاه‌های زردشتی می‌بخشیدند و این خود گواه نگرشِ نیک آنها به دینِ کهنِ زردشتی همچون دین ملّی ایرانیان هم بود. شگفت این‌که اردشیر بابکان (224-240 م.)، بنیانگذار شاهنشاهی ساسانیان، پس از نبردهایی پیروزمندانه سرهای بریده هماوردان خود در شهر مرو خراسان را به آتشکده خدابانو آناهیتا در اصطخر پارس فرستاد. پژوهندگان تاریخ و فرهنگ ساسانیان چندان به این رخداد نپرداخته‌اند و آگاهی‌های کنونی ما درباره این‌که چرا اردشیر سرهای بریده هماوردان خود را به آناهیتا پیشکش می‌دهد، بسیار ناچیز است. در این پژوهش پیوند اردشیر بابکان و خدابانو آناهیتا در یک بافت گسترده‌تر نگریسته خواهد شد و خواهیم دید که بخشیدن چنین پیشکش‌هایی به آناهیتا با ویژگی‌های جنگجویانه این خدابانو پیوستگی داشته است، چراکه در آبان‌یشت اوستا، آناهیتا نه تنها خدای آب‌ها و باروری، که خدای جنگ و جنگاوری است و پادشاهان و پهلوانان ایرانی را در نبردها کامیابی می‌بخشد. اردشیر بابکان، سرهای بریده هماوردان خود را به آناهیتا پیشکش داده بود تا ستاینده راستین این خدابانوی جنگ و جنگاوری باشد؛ خدایی که دوشادوش اهورامزدا، شهریاری را به تخمه ساسانیان بخشیده بود.

Ardašīr Son of Bābak and the Goddess Anāhitā

In the Sāsānid Era, in which religion and kingdom were considered as twin brothers, Sāsānid kings specially after coronation or after victory in wars, endowed royal gifts to fire temples and Zoroastrian temples; this was a proof of their good attitude to old Zoroastrian religion as Iranian national religion. Surprisingly, after his victorious battles, Ardašīr son of Bābak (224240 A.D), the founder of the Sāsānid kingdom, had sent the severed heads of their rivals in the city of Marv in Khorāsān to fire temple of goddess Anāhitā in Estaxr, Fars. The researchers of the history and culture of Sāsānids have not studied this event, and our current knowledge on why Ardašīr son of Bābak had gifted the severed heads of their rivals to goddess Anāhitā, is trivial. In this research the connection between Ardašīr and Anāhitā is studied in a broader context and we will see that endowing such gifts to Anāhitā was in accordance with her combative characteristics, due to the fact that in Abān Yašt of Avesta, Anāhitā, besides being the goddess of waters and fertility, is the goddess of war and fighting, who helped kings and commanders in battles. Ardašīr had gifted the severed heads of their rivals to goddess Anāhitā in order to truly praise this goddess of war and fighting, the goddess who alongside Ahurāmazdā, bestowed kingship to the lineage of Sāsānids.