بررسی تعیین کیفر تعزیری در پرتو ویژگی‌ها و اقدامات بزه‌دیده با تاکید بر تبدیل، تخفیف و معافیت از مجازات

اصول تقنینی که قاضی می‌بایست در تعیین کیفر تعزیری به آن توجه کند؛ چهار بندی است که در ماده‌ی 18 قانون مجازات اسلامی مطرح گردیده است. این چهار بند عبارتند از: الف) انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم، ب) شیوه‌ی ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیان‌بار آن. پ) اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم و ت) سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تاثیر تعزیر بر وی. در چنین دیدگاهی، بزه‌دیده جایگاهی نداشته و اثری از مداخله‌ی او دیده نمی‌شود. بخشی که پژوهش حاضر با روش توصیفی – تحلیلی قصد بررسی آن را دارد ولی در بندهای ماده‌ی 18 مورد توجه قرار نگرفته است؛ «وضعیت بزه‌دیده» و همچنین «آثار بزه‌دیده بر بزه» می‌باشد. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد ویژگی‌های فردی بزه‌دیده (جنسیت، نژاد، مذهب، قرابت بزه‌دیده با مجرم و نقص جسمی یا ذهنی) و اقدامات بزه‌دیده (تحریک، اقدام نامشروع، تقاص و رضایت بزه‌دیده) می‌تواند در تعیین کیفر تعزیری موثر باشد. همچنین علت ورود عوامل مشدده و مخففه بدان جهت است که در جوهره هر یک از آنها، ورود و یا خطر ورود صدمه و میزان قابلیت سرزنش را تشدید یا تخفیف می‌دهند. بنابراین می‌توان گفت که این عوامل می‌توانند مصادیقی از عناصر سازنده اصلی تناسب جرم باشند.

examining the determination of punishment in thelight of the characteristics and actions of the victim,with emphasis on conversion, mitigation and exemption from punishment

legislative principles that the judge must pay attention to in determining the punishment;there are four clauses in article 18 of the islamic penal code. these four clauses are:a) the motive of the perpetrator and his mental and psychological state during the commissionof the crime, b) the manner of committing the crime, the extent of the breach of duty and its harmful consequences. c), the perpetrator’s actions after committing the crime; and d) the perpetrator’s personal, family and social background and status and the effect of ta’zir on him. in such a view, the victim has no place and no trace of his intervention can be seen.the part that the present study intends to study with a descriptive-analytical method, but has not been considered in the paragraphs of article 18; “victim status” as well as “victim effects on crime”. the results of this study show that the individual characteristics of thevictim (gender, race, religion, kinship with the offender and physical or mental disability) and victim actions (incitement, illegitimate action, retribution and consent of the victim) can be effective in determining the punishment. also, the reason for the entry of aggravating and mitigating factors is that in the essence of each of them, the entry or risk of injury intensifiesor mitigates the ability to blame. therefore, it can be said that these factors can be examples of the main components of crime proportionality.