سوبژکتیویته زن و رهایی در اندیشه ژولیا کریستوا: ایده‏ای برای مشارکت امر نشانه‌ای خلاق در عرصه عمومی نمادین

در فلسفه ‏سیاسی متاخر، راه‏حل‏های متعددی برای رهایی سوژه زنانه از سرکوب و نابرابری ارایه شده است. برای مثال، فمنیست‏های پساساختارگرای فوکویی از امتناع دایمی زنان، فمنیست‏های پسامدرن بودریاری از حادسازی امر واقع مردانه، فمنیست‏های شالوده‏شکن پسااستعماری همانند اسپیواک از واکاوی دوگانه‏های حاکم بر عقل‌محوری (لوگوس‏سنتریسم) مردانه استعماری، فمنیست‏های پسامارکسیستی همانند سیلویا والبای از الحاق زنان به انقلاب‏ سیاسی علیه سرمایه‏داری، فمنیست‏های لیبرال متاخر‌ـ همانند سوزان مولر اوکین‌ـ از حقوق جهان‌شمول و... دفاع می‏کنند. در این میان، به نظر می‏رسد ژولیا کریستواـ متفکری که در مرز میان مدرنیسم و پسامدرنیسم در حرکت است‌ـ راه‏حلی متفاوت برای مسیله سوبژکتیویته زن ارایه می‏کند که بنا‌بر فرض نگارندگان مقاله، می‌تواند حاوی پیشنهادهای سازنده‏ای برای جامعه ‏ما در عصر حاضر باشد. بر این ‏اساس، مقاله حاضر دو پرسش اصلی را طرح می‏کند: 1. راه‏حل کریستوا برای رهایی سوژه زنانه از سرکوب و نابرابری چیست؟ 2. این راه‏حل حاوی چه نتایج عملی و نظری برای جامعه ما در عصر حاضر است؟ به نظر می‏رسد ایده نبوغ زنانه راه‏حل خاص کریستوا برای رهایی سوبژکتیویته زن است که براساس آن زنان‌ـ که بیش از مردان حاوی امر نشانه‏ای‌اندـ می‌توانند در امر نمادین مردانه مشارکت کنند و آن را به تعادل برسانند. همچنین، به نظر می‏رسد مهم‌ترین نتایج این نظریه برای جامعه ما نیز بدین قرار است: 1. به جای تغییرات رادیکال یا مقاومت منفی می‌توان از ایده مشارکت‏ خلاقانه سوژه‌های نشانه‌ای ‏زنانه در بافتار زبانی‌ـ فرهنگی جامعه بهره برد؛ 2. مشارکت سیاسی‌ـ اجتماعی زنان ایرانی مستلزم نادیده‏انگاشتن نهاد خانواده، نقش‏مادری، و ارزش‏های زنانه نیست. مقاله حاضر از چارچوب نظری منطق ‏درونی برای بازخوانی کلیت اندیشه کریستوا بهره می‏برد. روش مقاله هم هرمنوتیک ‏زمینه ‏محور است.