تعاملات حاکمیت و زنان در خلافت امیر مومنان علی بن ابیطالب (ع)

پیامبر اسلام (ص) در دوران حکمرانی خود جایگاه زنان را ارتقا بخشید. اما با رحلت ایشان و روی‌کارآمدن خلفای سه‌گانه، این جایگاه تضعیف شد و از مسیر نبوی فاصله گرفت. با آغاز خلافت امام علی (ع)، تحولی در وضعیت زنان پدید آمد و آنان نقش فعالی در جامعه یافتند. آن حضرت از همان ابتدا با اصلاح بدعت‌های گذشته تلاش کرد جایگاه حقیقی زنان را احیا کند. زنان نیز با استقبال از سیاست دولت علوی با اقدامات آن حضرت همراه شدند و البته گاهی با بی‌مهری برخی از زنان، ضربه‌هایی جدی به دولت علوی وارد شد. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی-تحلیلی به دنبال واکاوی رفتار و نحوۀ تعاملات زنان و دولت علوی با یکدیگر با رویکرد تاریخی و سیاسی است و در پی پاسخگویی به این سوال است که تعاملات حاکمیت و زنان در خلافت امیر مومنان علی (ع) چگونه بوده است. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که تعامل زنان و حکومت علوی از ابتدای خلافت آن حضرت شکل گرفت که از نتایج آن حضور اثرگذار بانوان در بحران‌ها و مشکلات حکومت به‌ویژه جنگ‌های تحمیلی به آن حضرت بود. دولت علوی حامی زنان بود و حاکمیت در احقاق عدالت برای زنان مانند مردان دغدغه‌مند عمل کرد. خلیفه آن‌چنان‌که برای مردان دردسترس بود، برای زنان نیز دردسترس بود و آنان خلیفه و دولت علوی را پناهگاهی امن برای احیا و ارتقای جایگاه خود می‌دانستند. این حمایت و نگاه منزلت‌بخش، زمینۀ تعامل مثبت زنان و حکومت علوی را فراهم ساخت.

interactions of the ruler and women in the caliphate of commander of the faithful ali ibn abitalib

the prophet of islam elevated the status of women during his governance. although, with his passing and the rise of the three caliphs, this status declined and deviated from the prophetic path. with the beginning of imam ali’s ruling, the situation of women transformed, and they were granted an active role in society. from the outset, imam ali sought to revive women’s true status by reforming past innovations. women welcomed the policies of the alawi government and supported his efforts, although in some cases, certain women’s actions inflicted serious harm on the state. this study, using library sources and a descriptive-analytical method, aims to investigate the interaction between women and the alawi government from a historical and political point of view, addressing the question: how did governance and women interact during the caliphate of imam ali? the findings revealed that from the beginning of imam ali’s rule, women played an influential role in crises, particularly in the imposed wars. the alawi government supported women and was committed to justice for them, just as it was for men. the caliph was as accessible to women as he was to men, and they regarded him and the alawi government as a safe refuge for restoring and enhancing their status. this supportive and dignifying approach fostered positive interaction between women and the alawi government.