بررسی تاثیر کوتاه‌مدت و بلندمدت متغیرهای اقتصادی بر روند ازدواج و طلاق در ایران با تاکید بر کانال‌های کنترلی جنسی و آموزشی

تحولات ازدواج و وقوع طلاق می‏تواند با مسائل جنسی، نهادی و اقتصادی‌ که امکان تشکیل یا ادامه زندگی مشترک را تسهیل یا دشوار می‏کنند‌ ارتباط داشته باشد. در این پژوهش، تاثیر متغیرهای اقتصادی بر روند ساختاری (پایدار) و روند تصادفی ازدواج و طلاق با بهره‏گیری از فیلتر کالمن (kf)، با تاکید بر کانال‏های کنترلی نسبت جنسیتی و نرخ باسوادی در ایران طی دوره 13481395 در دو الگوی کوتاه‏مدت و بلندمدت مبتنی بر مدل خودرگرسیون با وقفه‏های توزیعی (ardl) بررسی شده است. نتایج نشان می‏دهد میان روند ساختاری (پایدار) متغیر طلاق و متغیرهای اقتصادی رابطه معنا‏دار و مثبتی وجود دارد. نکته حائز اهمیت این است که کانال‏های کنترلیِ نسبت جنسی و نرخ باسوادی هستند که امکان تاثیرگذاری و تفسیر دقیق و معنا‏دار بیکاری و تورم بر روند ساختاری (پایدار) طلاق را فراهم می‏آورند. به‌علاوه، نسبت جنسی و نرخ باسوادی خود نیز تاثیر مثبت و معنا‏داری بر روند ساختاری (پایدار) ازدواج دارند. از‌این‌رو، تاکید و توجه ویژه به مکانیسمِ هشدار نسبت جنسی و برنامه‏ریزی در‌خصوص نرخ باسوادی می‏تواند تاثیری مضاعف و هم‏افزا بر بهبود روند ازدواج در ایران داشته باشد. بنابراین، تشکیل خانواده در ایران به‌طور ویژه تحت‌تاثیر زمینه‏های جنسی (به‌ویژه نسبت جنسی) و زمینه‏های آموزشی (به‌ویژه نرخ باسوادی) است، ولی تصمیم به طلاق می‏تواند علاوه بر متغیرهای جنسی و آموزشی، تحت‌تاثیر تورم و بیکاری نیز باشد.