نقدِ اسطوره ای و روان شناختیِ جایگاه زن در بانوگشسب نامه

بانوگشسب‏نامه یکی از منظومه‏های حماسی ملی است که به تقلید از شاهنامة فردوسی در شرح زندگی و دلاوری‏های بانوگشسب، دختر رستم، به نظم درآمده است. این منظومه، تنها اثر حماسی در ادب فارسی است که محور داستان آن یک قهرمان زن است. بیشتر پژوهشگرانی که این منظومه را بررسی کرده‏اند، بر چگونگی حضور بانوگشسب در متون حماسی و شرح پهلوانی‏هایش تاکید کرده و گاه جنگاوری‏های او را به تاثیرات به‌جا‌مانده از دورة زن‏سروری و تسلط ایزدبانوان جنگاور اساطیری مربوط دانسته‏ و به زمینه‏های روان‏شناختی کردارهای این پهلوانِ زن کمتر توجه نشان داده‏اند. آنچه در این پژوهش بررسی می‌شود، زمینه‏های اسطوره‏ای و روان‌شناختی شخصیت و اعمال دلاورانة بانوگشسب در منظومة حماسی بانوگشسب‏نامه است. دستاورد پژوهش حاکی از آن است که با وجود مشاهدة نشانه‏هایی از زن‏سروری و زن‏سالاری در منظومه، این نشانه‏ها در برابر تسلط فرهنگ پدرسالار رنگ باخته و پدرسالاری جایگزین مادر‌سالاری شده است. در بخش دوم این مقاله، این نکته، از دیدگاه روان‏شناسی تحلیلی یونگ، تحلیل شده است. بنا‌بر این دیدگاه، رفتار جنگاورانه و مردانة بانوگشسب را نه‏تنها نمی‏توان نشانة زن‏سالاری دانست، بلکه باید آن را به تاثیرات القایی کهن‏الگوی آنیموس (روان‌مردانة درون زن) نسبت داد که به واسطة زندگی بانوگشسب در جمع پهلوانان برتر حماسه و متاثر از رفتارهای مردانه در او نهادینه شده است.

Review mythical and psychological status of women in Banogoshasb-Nameh

BanogoshasbNameh a national epic poem is to imitate the Ferdowsi's Shahnameh that in describing the life and courage of the Rustam's girl, Banogoshasb come to order. This effect, the only epic in Persian literature is the centrality of the story rests on the orbit of a heroine. Most researchers who have studied this effect, His presence in the literature on how epic and heroic as he emphasized and sometimes warlike her to the server and control the effects left by the period of female mythological warrior goddesses linked and the psychological aspects of the chion women's actions have shown less interest. What is examined in these study mythical and psychological aspects of personality and heroic actions of the Banogoshasb in the epic poem in Banogoshasbnameh. Research results indicate that while the signs of female servers and femininity seen in the effect, but these signs against the dominance of patriarchal culture, patriarchy replaces matriarchy has faded. In the second part of this article, the point of view of analytical psychology Jung is analyzed.