تحلیل سفره‌های نذری زنانه بر‌اساس نظریه آیین‌های گذار

آیین‏ها مجموعه‌ای از کنش‏ها و سخنانی هستند که در یک کیش و جامعه باورمند به حضور موثر موجودات فوق طبیعت برای تاثیر‌گذاردن بر آن‏ها و به شیوه‌های خاص انجام می‌شوند. دسته‏ای از آن‏ها آیین‏های جمعی‌اند که برخی در سطح اجتماع و برخی در فضای شخصی زندگی ادا می‌شوند. سفره‌های نذری از دسته دوم‌اند که بخش درخور توجهی از آن‏ها فقط از سوی زنان و در حضور زنان انجام می‌شوند. در این مقاله، کوشیده شده به این پرسش پاسخ داده شود که چگونه می‌توان سفره‌های نذری در ایران را نوعی آیین گذار دانست و بر این اساس تحلیل کرد؟ آن‏گونه که نتایج بررسی نشان می‌دهد، این جمع‌های کوچک جماعت‏واره‌گون هرچند با تعریف آرنولد ون‏جنپ گویای مراحل گذار نیستند، با دیدگاه تکامل‌یافته‌تر ترنر در این مفهوم قرار می‌گیرند و اجزای این مناسک منطبق بر مراحل مورد نظر است. پژوهش حاضر بر‌اساس شناخت بخشی از آیین‏های زنانه ایران شکل گرفته است که تاکنون کمتر از منظر علمی‌ بررسی شده‌اند و معمولاً فقط با عنوان رسوم عامیانه معرفی شده‏اند. لذا تعدادی از سفره‌های نذر در پنج منطقه ایران با روش مردم‏نگاری مطالعه شده‏اند. گرد‏آوری اطلاعات نیز به شیوه مشاهده مشارکتی و مصاحبه انجام شده ‏است. همان‏گونه که انتظار می‏رفت، این سفره‏ها پس از تجزیه به اجزای آیینی‏شان با بهره‏گیری از نظریه آیین گذار ون‏جنپ (به روایت ترنر) در مراحل گذار جای گرفتند. پیش از آن، مصداق‏های جنبه‏های جماعت‏وارگی و آستانگی و نیز شکل‏های انتقال امر مقدس هم در این آیین‏ها یافت شدند.

analysis of feminine votive charity based on rites de passage theory

rites are a collection of actions and speeches held in a culture and community and believe that existence of the effective presence of supernatural beings can influence them in particular ways. a number of them are collective rituals, which votive charities are from this group. a significant portion of them are performed only by women and only in the presence of women. in this article, we have attempted to answer the question of how can the votive charities in iran be regarded as a rites de passage? according to the results of the survey, these small communities, though not defined by arnold van gennep, are not fully indicative of rites de passage stages; but with the more developed turner’s perspective, the components of these rituals can show turner’s stages. the present research is based on recognition of a part of iranian women rituals that have been so far less scientifically explored, and are usually only referred to as folk customs. therefore, a number of votive charity in five regions, have been studied by qualitative method using rites de passage theory based on the analysis of ritual components according to the nature of the passage stages. it can be said that there have been examples of communities and liminality, as well as the forms of the sacrament transmission.