مطالعه جایگاه زن در دوره هخامنشی و آشوری براساس شواهد باستان‌شناسی

جایگاه زنان در دوره‏های تاریخی و مشارکت آنان در امور سیاسی و اداری حکومت‏ها به‏منزله یکی از شاخصه‏های عمده توسعه جوامع تلقی می‏شود. مشارکت زنان در جوامع معیار مناسبی برای سنجش میزان رشد فکری مردم آن جامعه به شمار می‏آید و به نوعی بیانگر برابری و تساوی حقوق زن و مرد و یکی از شاخصه‏های پیشرفت و توسعه جوامع متمدن در اعصار گذشته و امروزی محسوب می‏شود. این نوشتار به بررسی جایگاه زنان در تمدن ایرانی و بین‏النهرین با انتخاب دوره‏های تاریخی (هخامنشی و آشوری) پرداخته است. از جمله مهم‏ترین شواهد باستان‏شناسی به‌جامانده، نقش‌برجسته‏ها و آثار مهرهای دوره‌های تاریخی یادشده‌اند که به جایگاه و نقش زنان در عرصه‏های حقوقی و سیاسی پرداخته‏اند. هدف این مقاله بررسی جایگاه زنان عصر هخامنشی و مقایسه آن با تمدن آشوریان و ارائه تصویری شفاف و روشن از عملکرد آن‏ها بر پایه مستندات موجود باستان‏شناختی است. این پژوهش از نوع تحقیق تاریخی است که به‏ صورت توصیفی‌ تحلیلی و تطبیق شواهد باستان‏شناسی، اعم از مهرها و سنگ‏نگاره‏ها، تلاش می‌کند جایگاه زن در تمدن‏های ایران و بین‏النهرین را با انتخاب دوره‏های تاریخی شاخص و با استناد به مدارک مستدل باستان‏شناسی تحلیل کند. درنهایت، چنین نتیجه می‏گیرد که به‌رغم تاثیرپذیری تکنیکی نقش‌برجسته‏های مرتبط با موضوع زنان هخامنشیان از آشوریان، احترام به زن و گستردگی مشارکت آنان در فعالیت‏های سیاسی و اقتصادی، استقلال و آزادی‏های فردی در زندگی خصوصی زنان هخامنشی نسبت به دوره آشوریان بیشتر است.