پدیدارشناسی ازدواج با محارم در دوره‌های ایلام باستان و هخامنشی

یکی از مسائل فرهنگی برخاسته از اندیشه سیاسی در ایلام باستان، ازدواج با محارم (خودوده) بوده است. ازدواج با محارم، به‏ویژه در میان خاندان سلطنتی، رایج بوده است. آنچه اهمیت تبیین این نوع آیین را دوچندان می‏کند، این است که چنین اندیشه‌ای در بازه زمانی بسیار طولانی انجام می‏شده است. پدیداری این آیین براساس شواهد باستان‏شناختی به دوره تاریخیِ ایلامی برمی‏گردد. در دوره هخامنشی، تاثیرات این آیین با تغییراتی که ناشی از اندیشه سیاسی غالب هر دوره است، تداوم داشته است. در ایران باستان، مذهب و اندیشه سیاسی به‌شدت تحت تاثیر «زیست‌جهان‏ها» بوده و افق‏های هارمونیک داشته‏اند. در این مقاله، به ازدواج با محارم به‏مثابه آیینی برخاسته از اندیشه سیاسی در جهت جاودانگی سلطنت نگریسته می‏شود که در دو دورۀ ایلام باستان و هخامنشی وجود داشته و در دوره ساسانی نیز به شکلی دیگر تداوم ‏یافته است. این تحقیق با رویکرد پدیدارشناسانه، ماهیت، چیستی و چرایی تداوم این آیین را با تاویل مصادیق عینی، چون آب، زن، مار و مفاهیم انتزاعی «مار الهه» در دوره ایلامی مطالعه کرده و باور به توتم و قدسی تلقی‌کردن آن را برخاسته از اندیشه سیاسی منبعث از مذهب، توسط نهاد سیاست و قدرت، در هر دو دوره ایلامی و هخامنشی، می‏داند.