فرهنگ نگاری گویشی

فرهنگ نگاری گویشی?(مطالعه موردی: بررسی فرهنگ نگاری در گیلکی)جهاندوست سبزعلیپور سیده فاطمه نیک‌گهر تاریخ دریافت: 10/2/90تاریخ تصویب: 10/2/91چکیده ایران، از سرزمین هایی است که از دیرباز، زبان ها و گویش های بسیاری در آن رواج داشته است؛ ولی با‌وجود این تنوع زبانی در کشورمان، عمر پژوهش درباره زبان های ایرانی، چندان طولانی نیست و به‌صورت اساسی و تخصصی، از یک سده تجاوز نمی کند. در مواردی نیز هنوز مطالعه علمی درباره زبان‌ها یا گویش ها شروع نشده و آگاهی ما از برخی زبان ها و گویش های ایرانی، اندک است. یکی از روش های مورد‌استفاده برای معرفی زبان یا گویشی خاص، تدوین فرهنگ‌لغت برای آن است. به‌طور کلی، هر مجموعه ای از واژه های گرد‌آمده را می توان فرهنگ نامید؛ اما برای معرفی زبان، چنین فرهنگ هایی مورد‌نظر نیستند؛ بلکه آن‌هایی هستند که به‌روشی علمی و دقیق نوشته شده باشند. سابقه فرهنگ نویسی برای زبان فارسی در کشور ما نشان می‌دهد که فاصله ما با فرهنگی درست و علمی، بسیار زیاد و این مسیله درباره گویش‌های ایرانی، بسیار متفاوت است؛ زیرا برای بسیاری از گویش ها، فرهنگ لغتی تدوین نشده و‌یا اگر تدوین شده باشد، برای متخصصان حوزه زبان شناسی، قابل استفاده نیست و تنها تعدادی از گویشوران، از آن‌ها لذت می برند. نوشتن فرهنگ‌لغت‌هایی که واژه های یک گویش را به‌طور دقیق معرفی کند و برای اهل زبان و متخصصان، قابل استفاده باشد، به اصولی نیازمند است که با پیروی از آن می‌توان فرهنگ لغاتی کم‌عیب تر نوشت. در این مقاله کوشیده‌ایم برخی اصول ضروری در‌حوزه فرهنگ نگاری گویشی را ذکر و بررسی کنیم و برای نشان‌دادن اهمیت این کار، مطالعه موردی و آسیب‌شناسی در‌حوزه فرهنگ نگاری برای زبان گیلکی صورت گرفته است. از بخش‌های این مقاله می‌توان اصول فرهنگ نگاری گویشی، فرهنگ‌نگاری برای زبان گیلکی و آسیب شناسی فرهنگ های گیلکی را نام برد.واژه های کلیدی: فرهنگ نویسی، فرهنگ نویسی گویشی، فرهنگ های زبان گیلکی.