تحلیل مقایسه ای عوامل انسجام در دو غزل حافظ و سعدی و تاثیر آن بر انسجام متن

تحلیل مقایسه ای عوامل انسجام در دو غزل حافظ و سعدیو تاثیر آن بر انسجام متنطاهره ایشانی تاریخ دریافت: 5/8/90تاریخ تصویب: 24/8/91چکیدهموضوع انسجام در غزل حافظ از دیرباز، مورد‏توجه بسیاری از پژوهشگران بوده و بین آن‏ها، بر‏سر این مسیله، اختلاف‏نظر‏هایی به‏وجود آمده است. از آن سوی، درباره وجود انسجام در غزل سعدی، تقریباً تمام پژوهشگران متفق‏اند. حال، این پرسش مطرح می‏شود که چرا غزل حافظ گاهی دارای انسجامی ضعیف یا حتی نامنسجم به‏نظر می رسد؛ در‏مقابل، دلیل منسجم‏بودن غزل سعدی چیست. با استفاده از ره‏یافت علمی و زبان‏شناختی هلیدی و حسن (1985) می توان پاسخی برای این پرسش‏ها به‏دست آورد. در این پژوهش، بر‏پایه نظریّه انسجام این دو زبان‏شناس (1985)، عوامل به‏وجود‏آورنده انسجام را در دو غزل، یکی از حافظ و دیگری از سعدی، با وزن، قافیه و موضوع یکسان بررسی کرده‏ایم تا بر‏اساس این روی‏کرد، تفاوت آن‏ها را نشان دهیم؛ همچنین ضمن بررسی عوامل ایجاد‏کننده انسجام در هر‏یک از این دو غزل، توزیع فراوانی و درصد آن ها را با یکدیگر مقایسه کرده‏ایم. پس‏از تحلیل دو غزل، به این نتیجه رسیده‏ایم که بیشتر‏بودن انسجام در غزل سعدی نسبت‏به غزل حافظ، در نوع عوامل انسجامی به‏کار‏رفته در متن ریشه دارد که در این پژوهش، به آن ها پرداخته‏ایم.واژه های کلیدی: حافظ، سعدی، غزل، متن، انسجام، عوامل انسجامی.