بررسی و توصیف چگونگی کار‏برد و ادراک صورت های اشاری

چکیدهدر این مقاله، کار‏برد صورت های اشاری فارسی را در ارتباط زبانی فرد نابینای مطلق و فرد بینا، از‏دیدگاهی صرفاً زبان‏شناختی بررسی کرده‏ایم. بدین منظور، نخست، صورت های اشاری و انواع آن را معرفی کرده‏ایم. صورت-های اشاری به‏عنوان ابزاری زبانی، کار‏برد‏های بسیاری دارند؛ زیرا در تعامل زبانی فرد نابینا و بینا، قطعاً یکی از دو طرف مکالمه، حس بینایی ندارد و مسیله نابینایی، بر ارتباط زبانی بین آنها به‏ویژه در کار‏برد صورت های اشاری اثر می‏گذارد. بر این اساس، در پژوهش حاضر، برای تفکیک صورت های -اشاری با مصداق عینی از صورت های اشاری با مصداقی غیر‏عینی، از دسته-بندی لوینسون (1983) درباره انواع صورت های اشاری استفاده کرده ایم و پس‏از پنج ماه مشاهده و مصاحبه با پنج نابینای تحصیل کرده، صورت‏های -اشاری فارسی را در ارتباط زبانی فرد نابینای مطلق و فرد بینا و نیز مشکلات احتمالی در برقراری ارتباط فرد نابینا با بینا را توصیف کرده‏ایم. نتایج این بررسی ها نشان می‏دهد که ادراک تمام صورت های اشاری مکانی و برخی صورت‏های اشاری شخصی، اجتماعی و زمانی دارای مصداق های عینی، از‏جهاتی برای مخاطب نابینا مشکل ساز است و او برای کار‏برد این صورت-های اشاری، لزوماً باید به وسیله قوه لامسه یا شنوایی، مواردی را که بدانها اشاره می شود، از پیش شناسایی کرده باشد. به دلیل محدودیت هایی که در این زمینه و به‏ویژه در شناسایی اشیا جدید وجود دارد، فرد نابینا برای ارجاع به اشیا پیرامونش، از صورت های اشاری، کمتر استفاده می کند.