بررسی سوگیری جنسیتی در کتاب‌های «فارسی ایران امروز» و «گام اوّل»: پژوهشی پیکره‌بنیاد

نمایش نادرست و یا نمایش‌ندادن نقش هر یک از دو جنس زن و مرد در مواد آموزشی زبان، نشان از سو‌گیری جنسیتی دارد و منجر به بازتولید کلیشه‌های جنسیتی در زبان‌آموزان خواهد شد. پژوهش حاضر به بررسی چگونگی بازنمایی جنسیت در مواد آموزشی آزفا، به‌ویژه تالیف نگارندگان خارج از ایران و داخل ایران می‌پردازد. به‌این‌منظور، کتاب «فارسی ایران امروز، جلد1» به‌عنوان نمونه‌ای از اثر نگارندگان خارج از ایران و کتاب «گام اوّل» به‌عنوان نمونه‌ای از تالیف نگارندگان داخل ایران، مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. پژوهش حاضر پیکره‌بنیاد است. بنابراین، در گام نخست براساس متن‌ها و تصاویر مواد آموزشیِ پیش‌گفته، پیکره‌های جداگانه‌ مناسبی با هدف پژوهش ایجاد شد. سپس با استفاده از نرم‌افزارهای استروگرپ و لنکس‌باکس پیکره‌ها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند و جدول‌هایی برای تحلیل و بررسی پرسش‌های پژوهش، ارائه شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد منبع‌های آموزشی مورداشاره، در بخش بازنمودهای زبانی (اسم‌های، صفت‌ها و شمار مشارکت‌کننده‌ها در گفت‌وگو) و نیز در بخش بازنمودهای غیرزبانی (مشاغل و تصاویر) پراکندگی جنسیتی یکسانی ندارند و جلوه‌های سوگیری جنسیتی در این منابع درسی بارز است. مقایسه دو منبع نیز نشان می‌دهد اگر چه کتاب «فارسی ایران امروز» نسبت‌به کتاب «گام اوّل» سوگیری جنسیتی متعادل‌تری دارد و با شرایط جامعه ایران امروز سازگاری بیشتری را نشان می‌دهد؛ ولی هر دو کتاب به بازبینی دوباره نیاز دارند. یافته‌های این پژوهش می‌تواند برای برنامه‌ریزان آموزشی، نگارندگان کتاب‌های درسی، معلمان آزفا و زبان‌شناسان اجتماعی برای ایجاد فضای آموزشی عادلانه و دور از کلیشه‌های جنسیتی مفید باشد.

gender bias in the books persian of iran today and first step: a corpus-based study

the misrepresentation or non-representation of the role of both genders in language teaching materials reflects gender bias and can reproduce gender stereotypes in language learners. the present study investigates how gender is represented in azfa educational materials, written by authors outside iran and authors inside iran.in this study, the book persian of iran today - introductory course of persian language teaching, volume1 written by shahsavari and atwood (2015), from azfa educational materials published outside iran, was examined. to compare with this book, the first step - in learning persian, beginner level (1938) written by sahraei, marsous and malekloo, from the azfa  educational materials published in iran, was analyzed. both books were selected at the same beginner level to ensure a valid comparison.