ترکیب گروهی در زبان فارسی

در این نوشتار، ترکیب گروهی در زبان فارسی معاصر با‌توجه ‌به 281 واژه (135 واژۀ مرکب گروهی فعلی و 146 واژۀ مرکب گروهی غیر فعلی) استخراج‌شده از فرهنگ بزرگ سخن انوری (anvari, 2007) بررسی می‌شود. هدف پژوهش، مطالعۀ ترکیب‌های گروهی از جنبه هستۀ معنایی، هستۀ نحوی، نوع واژه و مقوله‌های سازنده در چارچوب نظری لیبر (lieber, 2009; lieber, 2010) است تا دسته‌بندی کاملی از این مقوله در زبان فارسی ارائه شود. همچنین، با مقایسۀ ترکیب‌های گروهی فعلی و غیر فعلی تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو ساخت روشن ‌شود. تحلیل داده‌ها نشان داد که ترکیب گروهی ساختی متشکل از انضمام گروه نحوی به سازۀ واژگانی است. سازۀ واژگانی در ترکیب‌های گروهی فعلی، هسته و در ترکیب‌های گروهی غیر فعلی بسته به نوع ترکیب، هسته و یا غیر هسته است. ترکیب‌های گروهی با ‌توجه ‌به ساختار و هستۀ نحوی برگرفته از فعل یا غیر فعل شامل دو طبقه فعلی و غیر فعلی می‌شوند. برخلاف ترکیب‌های گروهی فعلی که به‌لحاظ هستۀ نحوی فقط هسته‌پایانی هستند، ترکیب‌های گروهی غیر فعلی می‌توانند هسته‌آغازین، هسته‌پایانی و یا فاقد هسته باشند. از نظر هستۀ معنایی، ترکیب‌های گروهی فعلی درون‌مرکز هسته‌پایانی و برون‌مرکز هستند و به انواع موضوعی، افزوده‌ای و وصفی دسته‌بندی می‌شوند، حال‌آنکه نوع غیر فعلی فقط برون‌مرکز هستند. داده‌ها تاییدی است بر اینکه از نظر نوع واژه، صفت‌های مرکب گروهی فعلی و غیر فعلی فراوانی بیشتری در‌ مقایسه ‌با اسم‌ها و قیدهای مرکب گروهی فعلی و غیر فعلی دارند. از نظر نوع سازه‌های تشکیل‌دهنده، ترکیب غیر فعلی تنوع بیشتری در مقایسه با فعلی دارد. نیز در هر دو نوع ترکیب، گروه حرف‌اضافه‌ای فراوانی بیشتری در ‌مقایسه ‌با گروه‌های نحوی اسمی و صفتی در ساخت ترکیب‌های گروهی دارد.

phrasal compounds in persian

in recent years, considerable attention has been given to compounding by linguists worldwide. while persian linguists have extensively studied root and verbal compounds, phrasal compounds have received relatively little attention, possibly due to the lack of correspondence between the structures of phrasal compounds and common compound standards. this article aims to describe and analyze contemporary persian phrasal compounds using a dataset of 281 phrasal compound words (135 synthetic and 146 root compound words).