پسایندسازی: آزمونی برای شناسایی سازه‌های نحوی در فارسی

یکی از واحدهای زبانی که در تحلیل دستوری و در پژوهش­های مختلف بسیار مورد بررسی قرار گرفته، «سازه‌ها» هستند. تقریباً همه عملیات‌ نحوی بر روی سازه‌ها اعمال می‌شود و شناسایی نکردن درست آن‌ها، افزون بر ایجاد ابهام نحوی، تحلیل عملیات نحوی را نیز در عمل ناممکن خواهد نمود. «آزمون‌های تعیین سازه» ابزارهایی هستند که در سنّت نحو ساختارگرا و در پی آن در کمینه­ گرایی برای شناسایی سازه‌ها و مرز بین آن‌ها معرفی شده‌اند. این در حالی است که در زبان فارسی به این موضوع کمتر از این دید توجه شده‌است. در پژوهش حاضر، پس از مرور آزمون­های اشاره‌شده در منبع‌های گوناگون و بررسی ساخت سازه‌ای زبان فارسی، نخست، فرایند نحوی «پسایندسازی» را که در زبان فارسی بسیار رخ می‌دهد، تعریف کردیم. سپس، آن را با دیدی متفاوت و به عنوان آزمونی جدید برای شناسایی سازه‌ها که متناسب با نحو فارسی باشد، مورد تحلیل و بررسی قرار دادیم. در پایان، این نتیجه به دست آمد که می‌توان سازه‌های اصلی جمله، همچون گروه حرف تعیین، گروه حرف اضافه‌ای، گروه صفتی، گروه قیدی و گروه متمم‌نما را با موفقیت با استفاده از این آزمون شناسایی کرد. همچنین، به برخی محدودیت‌های این آزمون نیز در شناسایی بعضی سازه­ها اشاره شده‌است.

extraposition as a constituency test for syntactic structures in persian

a constituent is a chain or structure made up of one or more words, which function as a whole i.e. a single unit, in syntactic operations. almost all syntactic operations are applied to constituents. any failure to detect them properly will not only lead to structural ambiguity but also make the analysis of the syntactic processes virtually impossible. it is here that a strong need is felt for a special device to detect the structures. constituency tests are tools applied in the formal syntactic tradition and hence, in minimalism, for the detection of constituents and the borderlines between them. so far, constituency tests and their applications in syntactic analyses have been substantially discussed in english resources on syntax (radford, 1997; 2006; 2009; carnie, 2001; kim & sells, 2007; tallerman, 2011), but they have only been occasionally and briefly addressed in persian sources although constituent detection is one of the first steps in fundamental syntactic investigations.tests such as coordination, ellipsis, topicalization clefting, sentence fragment etc. have been frequently discussed in terms of how successful they are in detecting main categorical constituents. the results show that these tests are not absolute devices for the detection of borders between constituents. in other words, not all of them are successful in detecting all constituents. on the other hand, their efficiency may vary cross-linguistically. for example, as hosseini-maasoum (2022) puts it, a test like coordination is equally successful in persian and english while a test like topicalization may be more efficient in english than in persian.