زمینه‌های پیدایش ترجمه جعلی و شبه‌ترجمه در فارسی معاصر

جستار پیش‌رو بر آن است تا با واکاوی ترجمه‌های جعلی و شبه‌ترجمه‌های معاصر، مهم‌ترین دلایل پیدایش این آثار را در زبان فارسی روشن کند. پیدایش این گونه آثار نه به شکل تالیف، بلکه با نقاب ترجمه در زبان فارسی، ما را بر آن داشت تا با روش اسنادی، این متن‌ها را با توجه به عامل برون‌متنی بافت و با رویکرد توصیفی و مقصد-محورِ توری (toury, 1995) بررسی ‌کنیم. بررسی چرایی عرضه این آثار نشان می‌دهد گذر از سد ممیزی و تیغ سانسور در زمانه‌های مختلف به ‌ویژه پیش از انقلاب، از جمله مهم‌ترین دلایل پیدایش این آثار بوده‌است. چراکه معمولاً آستانه تحمل حکومت‌ها در انتشار دیدگاه‌های ناهمخوان و نقدهای تند یا انتشار مطالبی برای برانگیختن مخاطب به انجام کنش سیاسی، به ویژه اگر در پیوند با فرهنگ و جغرافیایی دیگر و برای مخاطبی دیگر باشد -و از رهگذر ترجمه به فرهنگ مقصد راه یابد - بالاتر است. همچنین، عامل موثر دیگر در پدید آمدن ترجمه‌های جعلی و شبه‌ترجمه جایگاه کانونی ترجمه در نظام ادبی فارسی در دوره معاصر و به دنبال آن جذب مخاطب بیشتر و در نتیجه کسب درآمد اقتصادی بالاتر بوده‌است. از دیگر دلایل خلق این آثار آفرینش، شخصیت (پرسوناژ) جایگزین برای نویسنده،‌ ستایش یا بدگویی از چهره‌ها و گروه‌های سیاسی،‌ تغییر اسلوب در نویسندگی یا سرایش شعر،‌ بیم از ناکامی در مسیر فعالیت ادبی و محدودیت در شخصیت‌پردازی در برخی گونه‌های ادبی فارسی را می‌توان نام برد.

grounds for modern persian pseudotranslating

the present study is an effort to cast light on the most prominent causes of emergence of pseudotranslations in contemporary persian. the study first provides a review of the literature focusing on the motivations for production of pseudotranslations around the globe, and then moves to study the persian instances. adopting library research, it analyzes persian pseudotranslations within their socio-cultural context to find out what elements have triggered production of such texts.