علیت در زبان فارسی: مکتب سنت‌پترزبورگی باندارکو

ساختارهایی با مفهوم علیت که تصور می‌رود در همه زبان‌ها وجود دارند، ازجمله ابژه‌های زبانی هستند که نه‌ تنها در زبانشناسی بلکه در روانشناسی، منطق و  فلسفه نیز موردمطالعه قرار می‌گیرند. به‌عبارت‌دیگر علومی که زبان و فعالیت‌های زبانی را در موقعیت‌های مختلف با اهداف متفاوت مورد بررسی قرار می‌دهد، همواره علیت را نیز مورد توجه قرار داده است. پژوهش حاضر، تحقیقی توصیفی تحلیلی است که چهارچوب نظری آن بر اساس تئوری دستور کاربردی باندارکو بنا شده است، بدون اینکه تحمیل ساخت زبان روسی بر زبان فارسی موردنظر باشد. مقاله به بررسی مفهوم علیت در جملات مرکب وابسته‌ساز می‌پردازد. به‌عبارت‌دیگر تظاهر رابطه علیت در جملات مرکب وابسته‌ساز علی، شرط، هدف و تقابل مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای دستیابی به این مقصود، نگارنده برای توصیف جملات مرکب با مفهوم علیت از محورهای کاربردی معنایی باندارکو تبعیت کرده است. بر اساس تئوری باندارکو، محورهای کاربردی – معنایی سیستمی از ابزارهای متنوع زبانی (اعم از صرف، نحو، واژه‌سازی، واژه‌شناسی و همچنین تلفیق آن‌ها نظیر واژگانی نحوی و غیره) است که بر مبنای اشتراکات و نقش‌های معنایی متقابل در یک محور جای می‌گیرند.

Causality in the Persian Language (from Bondarko’s St.Petersborgian School of Applied Grammar)

Causality, supposedly available in any languages in the world, has been studied not only in linguistics but also in psychology, logic and philosophy. In other words, those sciences which target language and its various linguistic functions in different situations constantly have paid due attention to the conception of causality. The present descriptiveanalytical study used Bondarkov’s theory of applied grammar to investigate causality in the Persian language. To this end, causality conception was addressed in the dependent complex sentences. More specifically, the presence of causality in causal /conditional/targeting and concessional complex sentences was probed. To describe causality in these complex sentences, the author utilized Bondarkov’s functional semantic fields. Functional grammar and functional linguistics are special areas in modern language science, the special subject of study of which has become the functions and functioning of linguistic units and the linguistic system in speech. The functionalsemantic field is a twosided (contentformal) unity formed by the grammatical (morphological and syntactic) means of a given language together with lexical, lexicalgrammatical and wordformation elements related to the same semantic zone interacting with them. In functional semantic fields, the core and subcomponents are distinguished. At the core are linguistic phenomena such as grammatical categories and all its grammatical expressions. In other words, the meaning of a category is clearly seen in the structure of the nucleus. In subcomponents, not all grammatical signs are fully displayed. Therefore, the meaning of the category is many times weaker in them. In addition to the category meaning, the subcomponents also have the meanings of other grammatical categories.