تحلیلی منظور‌شناختی بر ترکیب و همایی گفتمان‌نماها در متون: کاربردی‌شدگی نقش‌ گفتمان نماها

در آفرینش گفتمان نویسنده و گوینده روابط بین واحدهای گفتمان را ایجاد می‌کنند و مخاطب هم برای تفسیر گفتمان این روابط را  کشف می‌کند. نظامِ  تولید و شناسایی روابط میان گفتمان‌ها با بهره‌گیری از  گفتمان‌نماها محقق می‌شود که بر پایه قواعدی فراگفتمان‌مدار به مدیریت این نظام می‌پردازند. ولی مسئله ترکیب این عناصر موضوع مهمی است و لازم است آثار آن در مدیریت گفتمان بررسی شود. همچنین، ترکیب این عناصر گفتمان‌شناختی به صورت چند‌زبانه بررسی نشده‌است. مقاله حاضر، با روشی توصیفی و کیفی به مطالعه ترکیب گفتمان‌نماها در پیکره‌های انگلیسی، عربی، و فارسی بر اساس نظریۀ گفتمان شناختی انسجام (schiffrin, 1987; schiffrin, 2006) و الگوهای تحلیلی گفتمان‌نما (fraser, 2006) و نقش‌نما (brinton, 1996) پرداخته‌است. یافته‌ها نشان‌ داد که از میان گفتمان‌نماهای تفصیلی، تقابلی، استنباطی و توالی، رتبه اول ترکیب و همایی با 96% به گفتمان‌نماهای تفصیلی، رتبه دوم با 62% به گفتمان‌نماهای تقابلی، و رتبه‌های سوم و چهارم با 54% و 15%  به گفتمان‌نماهای استنباطی و توالی متعلق است. در ترکیب گفتمان‌نماها، نخستین گفتمان‌نما رابطه‌ای عام را نشان می‌دهد و گفتمان‌نمای دوم به بازنمایی رابطه‌ای ویژه می‌پردازد. واکاوی دقیق نقش منظورشناختی این عناصر فراگفتمانی در این پیکره ها منجر به کشف یک منظومه سیال طیف نقشی شش‌وجهی برای گفتمان‌نماها گردید. این فرایند سیال و متغیر در آفرینش و تفسیر گفتمان، تحت تاثیر مثلث منظورشناختی فراتفسیر، فراارتباط، و فراگفتمان به وجود می‌آید. در نتیجه تعامل این سه عنصر، نظام کاربردی‌شدگی پدیدار می‌شود. این فرایند سبب ایجاد استنباطات جدید، پیچیده، و خلاق در نقش گفتمان‌نماها می‌گردد که همیشه هم در حال تغییر و نوآوری است.

A Pragmatic Analysis of Cooccurrence of Discourse Markers in texts: Pragmaticalization of Fuunctions

In production and interpretation of discourse, interlucutors apply discourse markers (DMs) to establish and discover the relationship between discourse units (Crible & Dagand, 2019; Mohammadi & Radjaee, 2020; Schiffrin, 1987). DMs offer metadiscoursive instructions for the interpretation of discourse by the audience. This interactive process is activated through different types of metacommunicative knowledges and skills. Part of this experience embraces knowledge of text to employ grammatical and lexical elements to convey meaning. More important aspect of this faculty is related to metalanguage involving the capability to communicate different individual and social characteristics, to utilize language to communicate feelings, thoughts, and negotiate meaning (Maschler & Schiffrin, 2015). The analysis of DMs cooccurrences and combinations as a metadiscursive strategy can help researchers to predict specific possible patterns of DMs’ categorizations and such empirical and pragmatic findings will build up some foundations for future typological exploration as well as for the theorization of DM cooccurrences and collocations in general (Kassaei & Amouzadeh, 2020). Moreover, research in the area of language fluency has substantiated the positive influence of DMs investigation and analysis on second language acquisition and opens new horizons towards cognitive processes of discourse production and comprehension (Crible & Dagand,2019; Crible & Pascal, 2020). Based on DMs’ combinations sensitivity to contextual variables in real life situations, they develop novel interactive pragmatic strategies in communication in terms of emphasis, fluency of communication, and intimacy among the interlocutors (Jucker & Ziv, 1998). Consequently, the present researcher tried to investigate and compare the uses and pragmatic functions of cooccurrences of DMs in Arabic, English, and Persian texts.