خلاصه‌ساز متون روایی مبتنی بر جنبه‌های شناختی ذهن انسان

این پژوهش به طراحی و ایجاد یک سامانه‌ خلاصه‌ساز متن که مبتنی بر نظریات شناختی است، می‌پردازد. نظریه مدل موقعیتی، مهم‌ترین نظریه در زمینه عملکرد ذهن در درک متن شناخته می‌شود که برای توضیح فرآیند درک متون روایی کاربرد دارد. در مقایسه با دیگر روش‌ها که به‌طور معمول رویکردی آماری دارند، این روش از این نظر که سامانه‌ای مبتنی بر عملکرد ذهن انسان است، روش نوینی محسوب می‌شود؛ به‌علاوه توانسته یکی از نظریات شناختی معتبر را در قالب یک سامانه خودکار خلاصه‌سازی به بوته آزمایش گذارد. نظریه شناختی مدل موقعیتی، بیان می‌کند که به هنگام خوانش متن، انسان به پنج ویژگی در سطح جمله، شامل تغییر زمان و مکان، روابط علّی، میزان ارتباط با موضوع و شخصیت‌های اصلی توجه و چارچوبی ذهنی بر حسب آن ایجاد می‌کند تا جملات مهم متن شناسایی شوند. نتایج به‌دست‌آمده برای این روش دقتی رضایت‌بخش و قابل مقایسه با روش‌های روز آماری را به‌دست داده که از این جهت که مبتنی بر یک نظریه شناختی درک متن است، حایز اهمیت می‌باشد.