مطالعۀ کوشک‌ها و آرامگاه‌های چند اشکوبه در شبه ‌قارۀ هند، ایران و آسیای میانه

ایران کنونی، آسیای میانه و شبه‌قاره‌ی هند، قلمرو شرقی جهان اسلام بوده‌اند‌. آثار زیادی در حوزه‌ی معماری در این سرزمین‌ها ساخته شدند که از الگو و عناصر معماریِ برابری برخوردار بودند.  یکی از این الگوها، گونه‌ای از عمارات موسوم به «هشت‌بهشت» با اندامی چند اشکوبه است. به‌رغم انجام پژوهش‌های بسیار در حوزه‌ی معماری، این گونه‌ی خاص به‌طور جامع مطالعه نشده است. پژوهش حاضر کوشیده است با بهره مندی از چارچوب نظری موسوم به «رهیافت تاریخی» این موضوع را مطالعه کند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد در ایران و آسیای میانه این الگو کارکرد تشریفاتی داشته و در شبه‌‌قاره همانند عموم هشت‌بهشت‌ها، استفاده‌ی یادمانی و آرامگاهی داشته است. به‌رغم اقلیم‌های متفاوت، ساختار این‌ گونه بناها یکسان است. طرح‌ برونگرای آنها در اقلیم خشک ایران و آسیای میانه با باغ و فضای سبز هویت پیدا می‌کرد و در اقلیم گرم و مرطوب شبه‌قاره طرح این بناها، پاسخی مناسب به محیط بود. طرح ساختاری این گونه از معماری باعث شد تا با نام‌های مختلفی چون، «نمکدان»، «مُثَمَن» و «چوکَندی» خوانده شوند. بخش زیادی از این سرزمین‌ها در سده‌های متاخر یا در قلمرو جغرافیای سیاسی ایران بوده‌اند یا از نظر فرهنگی به‌شدت از آن اثر پذیرفته‌اند. این موضوع باعث شکل‌گیری فرهنگ هنری و معماری همسانی شد.

Investigating pavilions and multistoried Tombs in Indian Subcontinent, Iran and Central Asia

Modern Iran, Central Asia, and the Indian subcontinent regarded as the eastern realm of the Islamic world. Architecturally, in this area, there are various buildings follow similar architectural forms and patterns, among them is socalled “HashtBehesht” that was a multistoried building with various functions. Despite numerous researches on the Islamic architecture, there has not been fully scrutinized study on this form. Here, there is an attempt to understand, historically, this form of building. Based on previous studies, in Iran and Central Asia, the function of this form was ceremonial, while it was monumental in the Indian subcontinent. Despite different climates, the structure of these buildings was the same. Their extroverted design appropriately defined to garden and green spaces in dry climate of Iran and Central Asia, whereas it was an adequate response to the environmental condition, for various doorways guaranteed the continuous flow of the cool breeze into the structure. The unique design of this architectural form named differently in different regions such as “Namakdan”, “Mosamman” and “Chaukhandi”. regarding the fact that the regions were part of the Persian world, all these pavilion followed similar architectural tradition.