پژوهشی در داستان عامیانۀ بوستان خیال

بوستان خیال یکی از ارزشمندترین و بلندترین متون داستانی ادبیات عامیانۀ فارسی است که در سرزمین هند به سبک داستان‌‌های نقالان در قرن دوازدهم، به دست میرمحمدتقی جعفری حسینی احمدآبادی نوشته شده است. داستانی آمیخته از حقیقت و افسانه، نیمه‌تاریخی و تخیلی که تاکنون تصحیح و چاپ نشده است. این مقاله به روش تحلیلی-توصیفی به معرفی این داستان بلند فارسی که بنای آن بر تاریخ خلفای فاطمی مصر و شیعۀ اسماعیلی است می‌پردازد. یافته‌های مقاله بیانگر تصدیق تاریخی برخی از روایت‌‌های نویسنده دربارۀ خلفای فاطمی است، اما در مواردی تفاوت‌هایی با گزارش‌‌های تاریخی نیز مشاهده می‌‌شود. درحوزۀ ساختار داستان بن‌‌مایه‌‌های شگفت‌‌انگیز طلسم، جادو و جن‌ و ‌پری با تکرا‌‌رشوندگی بسیار، فضای داستان را بسیار خیا‌‌ل‌‌انگیز کرده است و بن‌‌مایه‌‌های دینی در حرکت رو به جلوی داستان نقش دارند. ازنظر زبانی، داستان مملو از واژه‌‌های عربی، هندی، اردو، ترکی و مغولی است و نویسنده آگاهی خوبی از ضرب‌‌المثل‌‌ها و اشعار شاعران فارسی دارد. استفاده از آیات قرآن و احادیث در جای‌جای این داستان به چشم می‌‌خورد.

a research on the folk tale of bustan-e- khayal

abstractbustan-e- khayal is one of the most valuable and longest fiction texts in persian folk literature which was written in the land of india in the style of storytellers in the twelfth century by mir mohammad taqi jafari hosseini ahmadabadi. a story mixed with truth and myth, semi-historical and fiction that so far not corrected and published. this article by research-descriptive method introduces this long persian story which is based on the history of the fatimid caliphs of egypt and the ismaili shiites. the findings of the article indicate the empirical confirmation of some of the author’s narrations about the fatimid caliphs are based on historical sources, but in some cases, historical differences were also observed. in the field of story structure, the amazing motifs of magic, sorcery, and fairies with a lot of repetition make the atmosphere of the story very imaginative, and religious motifs play a role in moving the story forward. linguistically, this story is full of arabic, hindi, turkish and mongolian words, and the author is well aware of the proverbs and poems of persian poets. the use of quranic verses and hadiths can be seen everywhere in this story.