خوانشی بر ساختار نگاره‌های مثنوی سوز و گداز (موجود در موزه والترز)

در نسخۀ مصوّر منظومۀ «سوز و گدازِ» نوعی خبوشانی، موجود در موزۀ والترز، مضمونی داستانی واقع می‌‌شود تا خودسوزی زنی بیوه در مراسم سوزانده‌شدن جسد همسرش و همراهی او با عنوان «سنت ستی» ستایش شود. به‌‌همین‌‌ترتیب نگاره‌‌های این نسخه چنان مصوّر شده‌‌اند که پژوهش حاضر با این سوالات مواجه شده است: نگارگر با بهره‌‌وری از کدام اصول و نشانه‌‌های تصویری توانسته بار معنایی نهفته در اشعار خبوشانی را بازآفرینی کند؟ آیا نگاره‌‌ها کاملاً بر‌اساس قواعد نگارگری ایرانی تجسم یافته‌‌اند؟ رسیدن به پاسخ، بی‌‌شک اثبات یا رد این فرضیه را در پی خواهد داشت: نگاره‌‌ها بر آن دسته از اصول و قواعد نگارگری ایرانی- هندی تجسم یافته‌‌اند تا در راستای پایبندی به متن شعری، نقش‌‌آفرینی دو دلداده را مصوّر سازند. نتایج مبتنی‌بر تحلیل‌‌های کیفی ساختارگرایانه نشان می‌‌دهند که هنرمند در تعاملی دو سویه از مکاتب نگارگری عصر خویش در ایران و هند بهره برده و در ساختار خطی، ترکیب‌‌بندی و تقسیمات طلایی آثارش تمهیداتی بصری را لحاظ کرده است. از‌جمله با عطف توجه به مربع شاخص، شخصیت‌‌های اصلی داستانی را در مرکز آثار قرار داده و با اجتناب از تزیین در کادر و بُعدپردازی در صحنه‌‌های داستانی سعی کرده است منتج‌شدن سرنوشت عشاق به ستی را مدلول سلسله‌رویدادهای پیش‌‌آمده بر سر راه عشق بنمایاند.

structural reading of miniatures in masnavi sūz va gudāz (preserved at the walters art museum)

abstractas love has been one of the most common and deep themes in persian manuscripts in verse to create literary masterpieces, it is the narrative theme of khabushani’s illustrated manuscript of sūz va gudāz, preserved at the walters art museum, to praise the self-immolation of a window to be burned with her husband’s body in the practice of sati. given the way the miniatures of this manuscript have been illustrated, the following questions were posed in this study: what pictorial principles and signs has the miniaturist used to recreate the hidden meaning in khabushani’s verses? are the miniatures illustrated completely based on the principles of persian miniature? in this regard, the hypothesis of the study included that the miniatures have been illustrated based on a set of persian-hindu principles of miniature in order to depict the role of the lovers in their unification in line with faithfulness towards the versified text. the results of the qualitative structural analyses showed that the artist, following the literary nature of the manuscript, has used a mutual interaction between the contemporary miniature schools in iran and india and included visual arrangements in the linear structure, composition, and golden divisions of his works. highlighting the principle of golden square, he has put the main characters of the story at the center of the works and attempted to depict the fate of the lovers in sati as a result of the chain of events in the journey of their love by applying symbolic elements (dots, lines, surface, and color), creating a garden-like atmosphere, avoiding decorations in the frame, and dimensioning in the narrative scenes.