بررسی بازتاب عقل و عشق در رَباب‌نامۀ سلطان ولد و طلسم حیرت بیدل دهلوی بر پایۀ نظریۀ بینامتنیت

رباب‌نامۀ سلطان ولد، یک متن عارفانه است که با بهره‌گیری از مثنوی مولانا به نظم درآمده و بسیاری از مبانی اندیشۀ مولوی را تبیین کرده است. در نی‌نامۀ مولانا، «ساز نی» نماد عاشق کامل و دور از معشوق است که یک زاری دارد، اما «ساز رَباب»، ناله‌های بسیار دارد؛ زیرا نماد عاشقانی هجران‌کشیده است. بیدل دهلوی از شاعران بنام در هند و سند است که در ایران و آسیای مرکزی نیز جایگاهی بلند داشته و دارد. همان‌گونه که مولانا در اثر ملاقات با شمس تبریزی متحوّل شد، بیدل نیز در نخستین دیدار با شاه کابلی، به نوعی جنونِ عاشقانه دچار شد. این پژوهش به روش تحلیل محتوا و بر پایۀ نظریۀ بینامتنیت، با مراجعه به اسناد و منابع کتابخانه‌ای، عقل و عشق را در «رباب‌نامۀ» سلطان ولد و «طلسم حیرت» بیدل دهلوی مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه دست‌یافته است که در دو منظومه، عقل مانند نردبان است که سالک را پله‌پله برای ملاقات معشوق بالا می‌بَرَد؛ اما آنچه عاشق را به وصال محبوب می‌رساند، همانا عشق است که طبعاً از عقل برتر است

investigating the reflection of wisdom and love in sultan valad’s rababnameh and bidel dehlavi’s telesme heiratbased on intertextuality theory

rababnameh of sultan valad is a mystical text that has been versed using rumi's masnavi and has explained many of the principles of rumi's thought. in rumi's neiname, the reed instrument is a symbol of a complete and distant lover who has a lament, but the rabab instrument has many moans because the symbol of lovers is separated. bidel dehlavi is one of the famous poets in india and sindh who has a high position in iran and central asia. just as rumi changed after meeting shams tabrizi, biddle also experienced a kind of romantic madness in his first meeting with king of kabol. this research has examined the intellect and love in the textbook of sultan valad and the spell of wonder bidel dehlavi by referring to library documents and sources by content analysis method and based on intertextual theory and it has concluded that in the two systems, the intellect is like a ladder that raises the mystic step by step to meet the beloved but what brings the lover to the beloved is love, which is naturally superior to reason