بررسی و تحلیل گونه های هنجارگریزی در غزل‌های امیرحسن سجزی دهلوی

نقش ادبی یکی از مهم­ترین نقش­های زبان است. جهت­گیری پیام در نقش ادبی بر خود پیام متمرکز می­شود و باعث برجستگی آن بر زبان هنجار می­گردد. طبق الگوی لیچ(1969)، انحراف یا هنجارگریزی از زبان هنجار در هشت گونه شامل هنجارگریزی واژگانی، دستوری، آوایی، نوشتاری، معنایی، گویشی، سبکی و زمانی صورت می­گیرد. پژوهش حاضر به روش توصیفی­­تحلیلی در چارچوب مکتب ساخت­گرایی و بر مبنای الگوی هنجارگریزی لیچ به بررسی انواع هنجارگریزی­های به کار رفته در شعر امیرحسن سجزی پرداخته است .یافته­های پژوهش نشان می­دهد که هنجارگریزی معنایی مهم­ترین و پربسامدترین شیوه­ای است که شاعر در جهت برجسته­سازی زبان خود و بیان مفاهیم عمیق عرفانی از آن بهره جسته است. پس از آن هنجارگریزی­های آوایی و دستوری که به منظور حفظ جلوه­های موسیقیایی شعر به کار رفته­اند، قرار دارند. همچنین، کاربرد هنجارگریزی گویشی و استفاده اندک از هنجارگریزی سبکی به ترتیب نشان­دهنده وابستگی شاعر به پیوندهای بومی خود و در عین حال پایبندی وی به سبک رسمی گفتار می­باشد.

The Study and Analysis of Variations of Linguistic Deviations in Sejzi’s Sonnets

Literary function is one of the most important functions of language. The direction of the message in the literary role focuses on the message itself and gives rise to its prominence over the standard language. According to Leech’s (1969) model, the deviation from the standard language takes place in the form of eight variations including: lexical, grammatical, phonological, graphological, semantic, dialectal, register and historical deviations. The present research following a descriptiveanalytic method within the school of Structuralism and based on Leech’s deviation method examines different kinds of deviation used in Amir Hasan Sejzi’s sonnets. The research findings show that semantic deviation is the most important and the most frequent way that the poet has used to highlight his language and to express deep mystic concepts. Subsequently, the phonological and grammatical deviations are used to help maintain the musical manifestations of poetry. Also, the use of dialectal deviation and the rare use of register deviation indicate, respectively, the poet’s attachment and affiliation to his ancestral land as well as his adherence to the formal style of speech.