مستشرقان و مهاجرت علمای جبل عامل به ایران در دوره صفوی

علت واهمیت مهاجرت علمای جبل عامل به ایران در دوره صفویه، محل بحث مستشرقان است که دردهه های اخیر سبب ایجاد دو گرایش بین آن ها شده است. گروهی با نظریه سنتی خاورشناسان کهاولین بار توسط ادوارد براون مطرح شده موافقند. وی با تاکید بر اهمیت این رویداد در تاریخ صفویه،علت دعوت شاه اسماعیل از علمای جبل عامل و مهاجرت آنان به ایران را کمبود علما و منابع شیعی درایران دانسته است. بیشتر مستشرقان متقدم صفوی پژوه مانند راجر سیوری و آلبرت حورانی و ازپژوهش گران جوان تر خانم رولا ابیساب از جمله طرفداران این نظریه هستند. گروهی نیز با اندرو نیومناستاد دانشگاه ادینبورو موافقند که اهمیت این مهاجرت را کمتر دانسته و علت روی آوردن شاهاسماعیل به علمای جبل عامل را عدم استقبال علمای شیعه ایران و بحرین از دعوت وی م یداند. به اینترتیب اکنون ابیساب و اندرو نیومن در واقع نمایندگان این دو گروه از مستشرقان شناخته م یشوند. بهنظر می رسد تفاوت دیدگاه های مستشرقان در این مورد برگرفته از تفاوت در چارچوب های مطالعاتیآنان باشد. در حالی که اندرونیومن با استفاده از استنادات تاریخی بیشتر به تحولات سیاسی-مذهبیخصوصا در قالب تعارض اصولی- اخباری توجه دارد، ابیساب با استفاده از همان اطلاعات تاریخی،موضوع را از منظری متفاوت و در قالب رقابت و دشمنی صفوی- عثمانی بررسی می کند نگارنده در اینمقاله با بررسی هر دو دیدگاه مستشرقان کوشیده است تا به یک جمع بندی بین این دو دیدگاه دستیابد.