نقش ادوات پرتابی در جنگ‌های قلعه‌ای در سرزمین‌های اسلامی پیش از ابداع توپ

در قرون میانه اسلامی، محاصره یکی از معمول‌ترین صورت‌های جنگ به شمار می‌آمد. قوای مهاجم برای درهم‌شکستن مقاومت قلعه‌ها و ورود به شهرهایی که حصارهای مستحکم داشتند، از ترفندها، شیوه‌ها، ابزارها و ادوات گوناگونی بهره می‌گرفتند؛ در این میان، استفاده از ادوات پرتابی، به‌ویژه منجنیق‌ها، بسیار کارآمد و تعین‌کننده بود. در این مقاله، ضمن به‌دست‌دادن وصفی مستند از کارکردهای مختلف هجومی- دفاعی جنگ‌افزارهای پرتابی سنگین در جنگ‌های قلعه‌ای دوره اسلامی، میزان تعیین‌کنندگی به‌کارگیری این دسته از سلاح‌ها، به‌عنوان شیوه معمول در نبردهای قلعه‌ای، در رقم‌زدن نتیجه عملیات نظامی این دوره تاریخی، بررسی و نشان داده شده که در به‌کارگیری این دسته از ادوات جنگی، صرفا بر توان فیزیکی و قدرت ویرانگری آن‌ها تکیه نمی‌شد؛ بلکه کاربرد این ادوات در جنگ‌های محاصره‌ای گاه ناشی از امکانی بوده که سلاح‌های سنگینی برای ایجاد ترس و وحشت و در نتیجه، اعمال گونه‌ای جنگ روانی علیه دشمن فراهم می‌ساخته‌اند.