دلایل‌نگاری معتزلی از امامی زیدی: بررسی تاریخ‌نگارانه اثبات نبوت النبی (ص) الموید بالله هارونی

کتاب اثبات نبوت النبی اثر احمد بن حسین بن هارون اقطع مشهور به الموید بالله هارونی از ائمه شناخته شده زیدیه در قرن چهارم در شمال ایران است. نویسنده در روزگاری می زیست که بحث اثبات نبوت حضرت محمد(ص)، در سیره نگاری نبوی موجی از نگارش کتاب های دلائل به راه انداخته بود. ضمن بررسی ابعاد تاریخ نگاری الموید بالله هارونی در کتاب مزبور، پژوهش حاضر بر آن است که هویت مذهبی الموید بالله چه تاثیری بر تاریخ نگاری او داشته است؟ یافته های پژوهش نشان می دهد که وی به رغم جایگاه مذهبی خویش به عنوان یک فقیه و امام زیدی در نگارش اثبات نبوت النبی تا حد زیادی بینش تاریخی داشته که در توجه او به عناصر تاریخی، امکان وقوع اخبار، عدم ارائه سلسله اسناد و مستند بودن تحلیل ها ظهور یافته است. نظر به اثبات عقلی اعجاز قرآن به روش معتزله، نوع نگاه الموید بالله به نشانه های نبوت پیش از بعثت پیامبر(ص) و نیز نوع معجزات دیگری که برای پیامبر(ص) برشمرده است، می توان رویکرد تحلیلی او را در نگارش این کتاب، متاثر از اندیشه های معتزلی وی دانست.

dalāil nigārī moʻtazilī: historical examination of ethbāt al-nabovvat al-nabī moḥammad by al-moʼayyid billāh hārūnī

the book ethbāt al-nabovvat al-nabī moḥammad by ahmad ibn hussein ibn harun, known as al-muayyed bellah haruni, is authored by a well-known imam of the zaydi sect in the fourth century in northern iran. the author lived in a time when the discussion of proving the prophethood of prophet muhammad (pbuh) had sparked a wave of writings on the subject in the field of prophetic biography. this research examines the historiographical dimensions of al-muayyed bellah haruni in this book and seeks to understand how his religious identity has influenced his historiography. the findings indicate that despite his religious position as a jurist and zaydi imam, he exhibited a significant historical perspective in writing ethbāt al-nabovvat al-nabī moḥammad. this is evident in his attention to historical elements, the possibility of events occurring, the absence of a chain of narrations, and the substantiation of his analyses. considering the rational proof of the miracle of the quran according to the mu'tazila method, as well as al-muayyid bellah's perspective on the signs of prophethood before the prophet's (pbuh) mission and the types of miracles attributed to him, one can conclude that his analytical approach in writing this book is influenced by his mu'tazeli thoughts