بازنمایی مفهوم پادشاه اسلام در عهد ایلخانان: پژوهشی بر پایه غازان‌نامه نوری اژدری

غازان‌نامه اثر نورالدین محمد نوری اژدری، شاهنامه ای است که در سده هشتم هجری و به ‌فرمان سلطان اویس جلایری سروده شده است. در این مقاله ضمن بررسی بازتاب اندیشه ها و انگاره های ایرانی و اسلامی در غازان‌نامه به طور ویژه چگونگی بازنمایی مفهوم پادشاه اسلام در این شاهنامه منظوم تبیین شده است. غازان‌نامه همانند دیگر شاهنامه‌های منظوم عصر ایلخانان، در قالب حماسه، بن‌مایه‌های اندیشه سیاسی ایرانشهری را حفظ کرده و با برجسته کردن جهت‌گیری دینی غازان و الگوپذیری اویس از وی، کارآمدی و ضرورت تداوم وحدت دین و دولت را در پرتو هم‌نوایی پادشاهی و مسلمانی تشریح کرده‌است. در این حماسه تاریخی غازان به‌‌مثابه مجاهد و غازی اسلام معرفی شده؛ از همین روی به رغم آن‌که اندیشه تداوم مفهوم ایران در غازان‌نامه، به روشنی قابل ردیابی است، اما در نظرگاه نوری اژدری غازان‌ خان و اویس جلایری در وهله نخست پادشاه اسلام و سپس پادشاه ایران اند.

the concept of pādishāh-i-islām in ilkhānīd era: a study on ghāzān-nāmih by nūrī azhdarī

ghāzān-nāmih by nur al-din mohammad nuri azhdari is a shahnameh in the 8th ah composed by shaykh uways jalayir’s order. in this article, while examining the reflection of iranian and islamic thoughts and ideas in ghāzān-nāmih, it is especially explained how the concept of the king of islam is represented in this shahnameh. in the form of an epic, this shahnamah of the ilkhanids era preserves the themes of iranshahri political thought. by highlighting the religious approach of ghazan and the way uways’ following him, it describes the efficiency and necessity of continuation of the unity between religion and state in the light of kingship and islam. this historical epic introduces ghazan as a devotee and veteran (qazi, romanized crusader). therefore the idea of continuing the concept of iran in ghazan nama is traceable. however, in nuri’s view, ghazan and uways are first the king of islam and then the king of iran.