تاریخ‌نگاری ابوالفرج اصفهانی در مَقاتِل‌ الطّالِبیّین: مقتل‌نگاری اهل‌بیت(ع)

مَقاتِل الطّالِبیّین ابوالفرج اصفهانی(د 356ﻫ) یکی از کهن ترین و برجسته ترین کتاب های مقاتل است. این مقاله ضمن بررسی تاریخ‌نگاری ابوالفرج اصفهانی، به ویژه آنجا که به اهل‌بیت(ع) پرداخته، می کوشد با ارزیابی و نقد گزارش های ابوالفرج جنبه هایی از مقتل نگاری او را روشن سازد. مَقاتِل الطّالِبیّین تراجم‌نامه‌ای روایی است که بیشتر با تکیه بر منابع مکتوب پیش از خود و گاه با بهره گیری از منابع شفاهی نگاشته شده است. ابوالفرج برای سنجش درستی/ نادرستی روایت ها دست به مقایسه و ارزیابی می زند و گاه نظر خود را نیز بیان می‌کند، از این رو رگه هایی از تاریخ نگاری ترکیبی و تحلیلی در اثر او دیده میشود. گرایش ابوالفرج به دست های از طالبییان در جاهایی به تاریخنگاری او رنگی جانب دارانه زده و کماً و کیفاً در نگارش مقتل ها تاثیر گذاشته است. با این همه روایتهای او نزد پسینیان به ویژه مورخان شیعی امامی با پذیرش بسیار روبه‌رو شد و در تاریخ نگاری اهل بیت ارزش و اعتبار بالایی یافت.

abul faraj isfahānī’s historiography in maqātil al-tālibīyyīn: the written maqātil of ahl al-bayt (peace be upon him)

maqātil al-tālibīyyīn by abul faraj isfahānī (356 ah), is one of the oldest and most prominent books of maqātil. this article examines the historiography of abul faraj isfahānī, especially where he dealt with ahl al-bayt (pbuh), tries to clarify some aspects of his historiography by evaluating and criticizing abul faraj’s reports. maqātil al-tālibīyyīn is a source mostly relied on written sources and sometimes using oral sources. abul faraj compares and evaluates the narrations in order to measure their accuracy/inaccuracy and sometimes expresses her opinion, therefore, streaks of compound and analytical historiography can be seen in his work. abul faraj’s tendency towards a group of talibites has given a biased color to his historiography and has had an effect on the writing of the maqātils. despite this, his narrations were admired by the later scholars, especially the imami shia historians, and they found great value and credibility in the historiography of ahl al-bayt.