تعدیل و تغییر در ترجمه، چالش‌ها و راهکارها با تکیه بر ترجمه کتاب التّرجمه و ادواتها

هر زبان دارای نظام منحصر به فردی است که عناصر آن موجودیّت و ارزش خود را در چهارچوب این نظام و در ارتباط با سایر عناصر به دست می‌آورند. بنابراین، مترجم نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن این نظام برای عناصر زبان مبدا معادل پیدا کند، بلکه باید به جای معادل‌یابی دقیق عناصر زبان مبدا، توجّه خود را به ارزش و نقش ارتباطی کلام معطوف کند و با اعمال تغییرات مورد نیاز، ترجمه‌ای قابل درک برای خوانندگان زبان مقصد ارایه دهد. در این پژوهش سعی شده با تکیه بر نظریّه‌ها و تیوری‌های ترجمه و با ارایه نمونه‌هایی کاربردی، برخی از راهکار‌هایی که موجب انتقال روان و درست معنا در ترجمه از عربی به زبان فارسی شده، بیان شود. به همین منظور، مثال‌هایی از کتاب «التّرجمه وادواتها؛ دراسات فی النظریّه والتّطبیق» نوشته «علی القاسمی» انتخاب شده است. این مثال‌ها مواردی است که در روند ترجمه این کتاب با آن مواجه شدیم و برای اینکه گامی در جهت ارایه شیوه علمی و نظام‌مند ترجمه برداشته باشیم، راهکارهایی را که برای ترجمه بهتر آنها به کار برده‌ایم و تغییرهایی را که برای انتقال بهتر معنا اعمال کرده‌ایم، در این جستار معرّفی می‌کنیم. از مهم‌ترین این راهکارها می‌توان به توجّه مترجم نسبت به تفاوت ساختاری زبانها و ارزش و نقش ارتباطی واژگان و عبارت‌ها و از مهم‌ترین تغییرات می‌توان به حذف و اضافه، تغییر شکل دستوری واژگان، شکستن جملات پیچیده و بلند یا حتّی ارایه چند واژه یا یک عبارت به جای یک واژه و برعکس اشاره نمود.