واکاوی ترجمه اصطلاحات بر پایه صافی فرهنگی (موردپژوهی: ترجمه عربی سلیم عبدالامیر حمدان از رمان‌های شازده احتجاب و آینه‌های دردار هوشنگ گلشیری)

الگوی تحلیل انتقادی ترجمه که ترجمه را بر پایه مفهوم «تصفیه» بازتعریف می‌کند بر پایۀ نظریۀ زبان‌شناسی سازگانی‌نقش‌گرای هلیدی (1978) بنا شده و یک رویداد ارتباطی را از صافی‌های زبانی، فرهنگی و ایدئولوژیکی می‌گذراند. حال به گونه ویژه، هرگاه مترجم نیاز به کاربرد صافی فرهنگی احساس کند، می‌توان انتظار داشت که نتیجۀ کار او به‌طور نسبی به سوی ترجمه پذیرفتنی گرایش پیدا می‌کند. پژوهش حاضر به شیوه توصیفی-تحلیلی در پی آن است که شیوه کاربرد صافی فرهنگی را در ترجمه عربی سلیم عبدالامیر حمدان از دو رمان «شازده احتجاب/ الامیر احتجاب» و «آینه‌های دردار/ مرایا الذات» هوشنگ گلشیری که سرشار از تعبیرهای اصطلاحی است، ارزیابی کند و نشان دهد نحوۀ کاربرد صافی فرهنگی از سوی مترجم این دو اثر به چه میزان با ویژگی‌های بافتی در نظام مقصد تناسب دارد. به این منظور راهکارهای کلی مترجم در ترجمه این دو رمان‌ را به چهار بخش تقسیم‌کردیم: 1-رویکرد سلبی (حذف عبارت اصطلاحی)، 2- کاربرد صافی فرهنگی با به‌کارگیری راهکار «معادل‌یابی»، 3 - کاربرد صافی فرهنگی با به‌کارگیری راهکار «معادل‌سازی» و 4- انتقال لفظ‌ گرا (ترجمۀ تحت‌اللفظی) اصطلاح مبدا به زبان مقصد. یافته‌های پژوهش نشان از آن دارد که مترجم، بافت فرهنگی تقریباً مشابهی را در نظام مقصد پیاده کرده است و از میان راهکارهای به‌کار گرفته، معادل‌یابی فرهنگی (59.2 درصد) پربسامدترین و حذف (2.3 درصد) کم‌بسامدترین مقدار را به خود اختصاص داده است.

analysis of the translation of terms based on cultural filtering (case study: salim abdul amir hamdan’s arabic translation of houshang golshiri’s prince ehtejab and lidded mirrors)

the model of critical analysis of translation, which redefines translation based on the concept of filtering, is fundamentally based on halliday’s theory of systemic functional linguistics (1978), and filters a communicative event linguistically, culturally, and ideologically. in particular, whenever a translator feels the need to apply cultural filtering, it can be expected that the result of his/her work will be relatively inclined towards acceptable translation. the present study descriptivelyanalytically seeks to evaluate the application of cultural filter in salim abdul amir hamdan’s arabic translation of houshang golshiri’s prince ehtejab and lidded mirrors, which is full of idiomatic expressions, and to indicate to what extent the use of cultural filtering by the translator of these two works fit with the structural features in the target system. therefore, we divided the approaches employed by the translator of these two novels into 4 parts: negative approach (omission of idiomatic expression) 2 application of cultural filtering using the equivalencefinding approach 3 application of cultural filtering using equivalencing approach 4 literal translation of the term of source in the target language. the findings of this study show that the translator implements almost the same cultural context in the target system. furthermore, among the approaches used, cultural equivalencefinding (59.2%) has the highest frequency, and omission (2.3%) has the lowest frequency.