ترجمۀ عناصر بافت برون‌زبانی در جلد اول «الکتاب» سیبویه

زبان‌شناسان معاصر برای دریافت معنا و دلالت واژه، دو دیدگاه کاملاً متفاوت دارند؛ برخی معتقدند معنا، تنها در ارتباط با دیگر واژه ها و در جهان زبان به دست می آید و برخی نقطه مقابل این دیدگاه قرار دارند و بر این باورند که علاوه بر جهان زبان باید جهان خارج از زبان را نیز مورد بررسی و تحلیل قرار داد تا معنای دقیق جمله حاصل شود. بنابراین، بافت غیرزبانی که همان بافت موقعیتی خوانده می شود از اهمیت والایی برخوردار است. نکتۀ حائز اهمیت اینجا است که دانشمندان اسلامی و در این میان سیبویه به عنوان اولین دستورنویس عربی به بافت و سیاق توجه ویژه ای داشته است. او اصطلاح سیاق را به‌کار نبرده، اما در «الکتاب» به اسالیب و واژه هایی برمی خوریم که امروزه تحت عنوان سیاق خوانده می شود. این مقاله سعی دارد تا به روش توصیفی تحلیلی ردپای سیاق را در «الکتاب» و عوامل دخیل در تعبیر جمله ها برشمارد، سپس به ترجمۀ آن‌ها بپردازد.  نتایج این بررسی نشان می‌دهد سیبویه علاوه بر بافت زبانی برای متکلم و مخاطب و شرایط صدور کلام نیز اهمیت زیادی قائل شده است، چراکه مخاطب «الکتاب» دو گونه است؛ مخاطبی که در کنار متکلم است و در عبارات حضور دارد و مخاطبی که خارج «الکتاب» است. متکلم نیز به دو صورت ضمیر غائب و مخاطب ظاهر شده است. بنابراین، پیشنهاد می شود در فرآیند ترجمه، این ضمایر به مرجوعات آن‌ها برگردان شود.

Translation of Elements of the Extralinguistic Context in the First Volume of AlKetab by Sibaviye

Contemporary linguists have two completely different perspectives on the meaning and significance of a word; some believe that meaning can only be obtained in relation to other words and in the world of language, and some are opposed to this view and believe that in addition to the world of language, the world outside language should also be studied and analyzed to get the exact meaning of the sentence. Therefore, the nonlinguistic context, which is called the situational context, is of great importance. But the important point is that Islamic scholars such as Sibavayeh, as the first Arabic grammarian, also paid special attention to context. Although he did not use the term context, in &AlKetab& we come across methods and words which are called context today. Therefore, this article tries to show the context in &AlKetab& and the factors involved in the interpretation of sentences in a descriptiveanalytical way and then translate them. The results of this study show that in addition to the linguistic context, Sibavayeh also attaches great importance to the speaker, the audience, and the conditions of speech. The audience of &AlKetab& is of two types: the audience who is next to the speaker and present in the phrases, and the audience who is outside of &AlKetab&. The speaker also appears in the form of the absent pronoun and the addressee. Therefore, it is suggested that in the translation process, these pronouns be rendered to their references.