بررسی میزان کارآمدی سطح نحویواژه‌ساختی الگوی گارسس در ارزیابی ترجمه قرآن (مطالعه موردی: ترجمه مکارم شیرازی از پنج سوره قرآن)

تاکنون الگوی دقیق و جامعی برای ارزیابی ترجمه قرآن طراحی نشده است. به منظور دستیابی به چنین الگویی می‌توان ابتدا کارآمدی الگوهای ارزیابی موجود را بررسی کرد. در همین راستا، مقاله حاضر به بررسی کارآمدی الگوی گارسس در ارزیابی ترجمه قرآن پرداخته و از میان چهار سطح این الگو، سطح نحوی واژه‌ساختی این الگو را مورد مطالعه قرار داده است. با توجه به اینکه الگوی گارسس به متن مقصد توجه دارد و اولویت را به مخاطبِ ترجمه می‌دهد، ترجمه مکارم شیرازی که در این دیدگاه با الگوی مورد نظر هم‌راستا است به عنوان مطالعه موردی انتخاب شده است. داده‌های تحقیق را ترجمه سوره‌های انفال، توبه، احزاب، حجرات و تحریم تشکیل می‌دهند که فضای گفتمانی مشابهی دارند و به تاریخ اسلام مربوط می‌شوند. مطالعه کارآمدی این سطح در ارزیابی ترجمه قرآن نشان می‌دهد که سطح نحویواژه‌ساختی الگوی گارسس با توجه به تفاوت‌های ساختاری زبان فارسی و عربی و ضرورت ایجاد تغییرات نحوی در ترجمه قرآن در ارزیابی ترجمه قرآن کارآمد است، اما تقسیم کلی مولفه‌ها به مثبت و منفی باید با توجه به جایگاه و ضرورت آن‌ها مورد بازبینی قرار گیرد. از میان مولفه‌های این سطح «تغییر نحو»، «تغییر مقوله» و «بسط معنایی» بیشترین کارکرد را در ترجمه قرآن دارند. «جبران» با توجه به گستره صنایع بلاغی در قرآن، مولفه کارآمدی برای سنجش میزان موفقیت مترجم در انتقال زیبایی‌های قرآن است. مولفه‌های منفی «ترجمه تحت‌اللفظی» و «تلویح، تقلیل و حذف» و تکنیک خنثای «تغییر نوع جمله» در ترجمه مکارم به عنوان نمونه یک ترجمه مقصدگرا کمترین کارکرد را داشته‌اند.

A Study of the Efficiency of the Syntacticalmorphological Level of Garces’ Model in the Assessment of Qur’an Translation; Case Study: Makarem Shirazi’s Translation of Five Surahs of Quran

Evaluation of the Qur’an translation has not yet had a comprehensive model. To achieve such a model, we can first examine the efficacy of existing evaluation models. In this regard, the present article examines the effectiveness of the TToriented Garces model in evaluating the translation of the Qur’an, examining the “Syntacticalmorphological” level. This level examines structural changes in translation. For this purpose, the translation of five Surahs of the Quran from the TToriented translation of Makarem Shirazi has been selected as the research data. Studying the efficiency of this level in evaluating the translation of the Qur’an also shows that the syntacticlexical level of the Garces model is efficient in evaluating the translation of the Qur’an due to the structural differences between the Persian and Arabic languages and the necessity of syntactic changes in the translation of the Qur’an. However, the overall classification of techniques to the positives and negatives is should be reviewed according to their status and necessity. Among the techniques of this level, Transposition, Modulation and Explanation have the most function in the Quran translation. According to the high usage of rhetorical devices in the Qur’an, the Compensation is an effective technique to evaluate the translator’s skill in translating them to Persian. The literal translation and Implication, reduction, omission as negative techniques and Changes in the type of sentences as an ambivalent technique have had the least function in the Makarem translation as an example of a TToriented translation.