بررسی تغییر دلالت‌های زمان در ترجمه صافی نجفی از رباعیات خیام با تکیه بر عناصر انسجام‌بخشی متن

یکی از بهترین ترجمه‌های رباعی‌های خیام به عربی، ترجمه احمد صافی نجفی است که در سطح بالایی از شاعرانگی قرار دارد. در این ترجمه، جدا از ویژگی‌های مثبت، مشاهده می‌شود که برگردان رباعی‌ها همراه با تغییراتی در گفتمان و دلالت‌های شعر خیام انجام شده‌است. مقاله حاضر در پی آن است که با اساس قرار دادن اصل انسجام (cohesion) و ابزارهای انسجام‌بخشی (cohesive devices) مایکل هالیدی (michael halliday) و رقیه حسن (ruqaiya hasan) ، به تحلیل ترجمه صافی نجفی از خیام بپردازد. بر اساس اصل انسجام، رابطه‌های حاضر در متن، در سطح‌های مختلف دستوری، اعم از واژگان و ابزارهای ربطی بین جمله‌ها، نقش زیادی در انسجام‌بخشی به متن و خلق معنا و شکل‌دهی گفتمان دارند. در رباعی‌های خیام نیز برخی عوامل انسجام‌بخشی‌، همچون ابزارهای ربطی، واژگانی و ارجاعی نقش اثرگذاری بر شکل‌گیری مفهوم زمان و دم‌غنیمی در شعر خیام دارند. در این مقاله، تلاش شده ابتدا عوامل انسجام‌بخش مرتبط با معنای زمان در شعر خیام تحلیل شود، سپس تغییرهایی که در حین ترجمه در این عوامل اعمال شده، رصد گردد و عنوان شود که این تغییرها چه نقشی در تغییر معنا و گفتمان داشته‌اند تا بدین ترتیب، اهمیت نقش فرم در ترجمه به شکلی ملموس بیان شود. طبق تحلیل‌های انجام‌شده، بی‌توجهی به ابزارهای انسجام‌بخشی‌، مانند عوامل ربطی، واژگانی و حذف‌ها در فرایند ترجمه رباعی‌ها، باعث برهم خوردن دلالت‌های چندگانه زمان در این اشعار شده‌است.

A Study of the Changes in Time Implications in the Translation of Safi Najafi from Khayyam’s Quatrains Relying on Cohesive Devices of the Text

According to some critics and literates, the translation of the contemporary Iraqi poet, Ahmad Safi Najafi from Khayyam’s quatrains is at a high level of poetry and beauty. Apart from the positive features of this translation, we witness some changes in the discourse and the implications of Khayyam poetry in the quatrains’ translation. The present paper seeks to analyze the translation based on the cohesion principle and cohesive devices of the text, which was proposed by Michael Halliday and Ruqaiya Hasan, and to observe the changes that have been made in the Khayyam’s temporal discourse and the time element in the quatrains, observing, and it can point to the importance of the imperious and form relations of the text in the translation so. According to the analyses carried out, lack of attention to the cohesive devices such as conjunctions (casual and temporal conjunctions) and lexical factors and eliminations in the translation process has caused the collapse of multiple time implications in the Khayyam quatrains’.