تاثیر وابستگی گفتمانی مترجم بر ترجمه؛ مطالعه موردی ترجمه فارسی کلیله و دمنه

مترجم همچون هر انسان دیگری، به حکم وابستگی‌های گفتمانی خود، رفتارهای خاص فرهنگی و اجتماعی از خویش نشان می‌دهد. دغدغه اصلی این پژوهش، تلاش برای کشف تاثیری است که وابستگی‌های گفتمانی یک مترجم بر ترجمه‌اش دارد و برای این هدف، ترجمه نصرالله منشی از بخش «الاسد والثور» کلیله و دمنه به عنوان پیکره مورد مطالعه انتخاب شده، مورد تطبیق قرار گرفته‌است. نتیجه این تحقیق که با تکیه بر روش تحلیل گفتمان انتقادی انجام شده‌است، نشان از آن دارد که مترجم به سبب هویت درباری‌ خود سعی می‌کند تا هر عبارتی را که به ویژگی‌های منفی پادشاه، اعمّ از سست‌رایی، هواپرستی و ضعف اشاره دارد، حذف کند و آن را با عبارت‌هایی دیگر تغییر دهد. در واقع، این امر بازتاب گزاره‌های اصلی گفتمان درباری است که بر اساس آن، پادشاه سایه خدا به شمار می‌رفت و کسی اجازه اشاره به ضعف او را نداشت. همچنین، این تحقیق نشان می‌دهد که مترجم به حکم درباری بودنش، از هر گونه عبارتی که متضمن تعریض به نزدیکان پادشاه است، اجتناب می‌ورزد و سعی می‌کند تا در راستای «مخلص‌نمایی» آنان حرکت کند.