تاثیر راهبرد تنوع‌بخشی بر کارایی بازارهای سرمایه داخلی گروه‎های تجاری با تاکید بر نقش تعدیلی رقابت در بازار محصول

ادبیات حسابداری نشان می‌دهد که یکی از مهم‎ترین انگیزه‎های تنوع‎بخشی، ایجاد و دسترسی به بازارهای سرمایه داخلی است. با توجه به نقش کلیدی راهبرد تنوع‎بخشی در رفتار استراتژیک شرکت‎ها، مطالعات در این زمینه بیانگر نتایج متفاوتی است. از یک‌سو، با استناد به استدلال‎های نظری و تجربی، از تخصیص بهینه منابع داخلی به‌عنوان یکی از مزایای این بازارها یاد شده است. در سوی دیگر، تشدید مشکلات نمایندگی ناشی از اتخاذ راهبرد تنوع‌بخشی را به‌عنوان یکی از دلایل تخصیص ناکارآمد منابع داخلی در این بازارها می‌دانند. با این حال، آنچه باید به آن اشاره کرد این است که در بسیاری از این مطالعات، تنوع‌بخشی شرکت‎های مستقل مورد بررسی بوده و تا حدودی کارکرد بازارهای سرمایه داخلی ‌گروه‎های تجاری در شرایط اتخاذ راهبرد تنوع‎بخشی مورد غفلت قرار گرفته است. بنابراین، هدف این پژوهش، بررسی تاثیر راهبرد تنوع‎بخشی بر کارایی بازارهای سرمایه داخلی گروه‎های تجاری در تخصیص منابع داخلی و عملکرد با در نظر گرفتن نقش تعدیلی رقابت در بازار محصول است. به‌منظور دستیابی به هدف پژوهش، داده‎های 18 گروه تجاری که شرکت اصلی آنها در بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس پذیرفته شده‌اند، طی سال‎های 1394 الی 1400 جمع‎آوری و با استفاده از تحلیل رگرسیون چندگانه مبتنی بر داده‎های ترکیبی مورد بررسی قرار گرفت. یافته‎های پژوهش نشان می‎دهد که راهبرد تنوع‎بخشی بر کارایی تخصیص منابع داخلی و کارایی عملکرد بازارهای سرمایه‎ داخلی گروه‎های تجاری تاثیر منفی و معنادار دارد. هم‌چنین، رقابت در بازار محصول رابطه‌ی راهبرد تنوع‎بخشی با کارایی تخصیص منابع داخلی و کارایی عملکرد بازارهای سرمایه داخلی گروه‌های تجاری را تضعیف‌ می‎کند. 

the effect of diversification strategy on the efficiency internal capital markets of business groups with emphasis on the moderating role of product market competition

accounting literature shows that one of the most important motivations for diversification is the creation and access to internal capital markets. considering the key role of diversification strategy in the strategic behavior of companies, studies in this field show different results. on the one hand, based on theoretical and experimental researches and arguments, the optimal allocation of internal resources has been mentioned as one of the advantages of these markets. on the other hand, increasing agency problems caused by adopting a diversification strategy are considered as one of the reasons for the inefficient allocation of internal resources in this market. however, what should be pointed out is that in many of these studies, the diversification of independent companies has been investigated and to some extent, the function of the internal capital markets of business groups has been ignored in the context of adopting a diversification strategy. therefore, the aim of this research is to investigate the effect of diversification strategy on the internal capital markets efficiency of business groups in the allocation of internal resources and performance, taking into account the role of moderating the product market competition. in order to achieve the goal of the research, the information of 18 business groups, whose main companies are listed in the tehran stock exchange or otc were collected during the years 2015 to 2022 and the study hypotheses were tested using multiple regression with panel data. the findings of the research show that the diversification strategy has a negative and significant effect on the internal resource allocation efficiency and internal capital markets performance efficiency of business groups. also, the findings show that product market competition weakens the relationship of diversification strategy with the internal resource allocation efficiency and internal capital markets performance efficiency of business groups.