تعداد و تنوع بندهای شرط گزارش حسابرسی: آزمون ویژگی‌های موسسه های حسابرسی به عنوان معیار تمایز

مطابق شواهد نظری و تجربی موجود، موسسه‌های حسابرسی متمایز (رتبه بالا، شهرت بالا، دارای همکاری بین‌المللی و سهم بازار بیشتر) ممکن است خط‍ مشی های صدور گزارش حسابرسی (تعداد، ماهیت و تکراری و غیرتکراری بودن بندهای شرط) متفاوتی را دنبال کنند. با توجه به عدم کفایت شواهد تجربی در بحث ویژگی‌های موسسه‌های حسابرسی و خط‍ مشی های صدور گزارش آن‍ها در کشور، پژوهش حاضر به مطالعه این موضوع می پردازد. به این منظور، 928 سال-شرکت در بازه زمانی بین سال‌های 1391 تا 1398 مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می ‌دهد که رتبه بالا، شهرت بالا، دارای همکار بین المللی و سهم بازار موسسه های حسابرسی با هیچ یک از متغیرهای تعداد بندهای شرط، ماهیت بندهای شرط و بندهای شرط تکراری و غیرتکراری، رابطه معناداری ندارد. تنها موسسه ‍های حسابرسی طبقه اول، بند شرط محاسبه نادرست بهای تمام شده بیشتری نسبت به موسسه های حسابرسی سایر طبقه ها، صادر کرده ‍اند. از بعد دستاوردهای پژوهش برای مسئولان، صاحب‍کاران و سرمایه گذاران، به ‍طور کلی می توان بیان کرد که معیارهای در دسترس برای تمایز حسابرسان در بازار حسابرسی ایران، کارایی لازم را ندارند. بنابراین، در قانون‍گذاری‍ها و تصمیم ‍گیری‍های مربوط به انتخاب و قطع همکاری با حسابرسان توسط صاحب کاران، یافته های این پژوهش، می‍تواند مفید واقع گردد.   

number and type of audit qualification paragraphs: audit firms’ characteristics as differentiation surrogates

according to the extant theoretical and empirical evidence, differentiated auditors (highly- ranked, with high reputation, affiliated with international audit firms, and with large market share) is likely to have different audit reporting policies (number, nature, and repetitive and non-repetitive audit qualification paragraphs). in the lack of sufficient empirical evidence in relation to the characteristics of audit firms and their reporting policies in iran, the present study examines this issue. therefore, 928 firm-year observations from 2012 to 2019 are examined. generally, none of the four characteristics of audit firms has a significant relationship with the number, nature and repetitive and non-repetitive aqps. only highly-ranked audit firms has a positive and significant relationship with incorrect calculation of the cost of goods sold. in terms of practical implications, in general, it can be highlighted that the available indicators to differentiate auditors in the iranian audit market are not efficient. therefore, the findings of this study can be useful in legislation and decision making regarding to the choosing and dismissal of auditors by client firms.