بحران اقتصادی و حق الزحمه حسابرسی

عموماً پدیدۀ بحران اقتصادی موجب افزایش خطر ورشکستگی شرکت‌ها و به‌دنبال آن افزایش ریسک حسابرسی می‌شود. بنابراین، حسابرسان ممکن است با افزایش حق‌الزحمه به این ریسک عکس‌العمل نشان دهند. در ایران نیز بحران اقتصادی در سال‌های اخیر پس از تحریم‌های بین‌المللی، پدیدار گشته است. با این وجود، در نبود شواهد نظری و تجربی کافی، آثار این متغیر کلان اقتصادی بر موضوعات حسابرسی و به طور خاص بر حق‌الزحمه حسابرسی مشخص نیست. لذا هدف پژوهش حاضر بررسی اثر بحران اقتصادی بر حق‌الزحمه حسابرسی است. به منظور نیل به این هدف، 924 سال شرکت (135 شرکت برای هشت سال) مشاهده جمع‌آوری شده از گزارش‌های مالی سالیانه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی دوره زمانی 1386 تا 1394 (به جز سال 1390) مورد آزمون قرار گرفته‌اند. با توجه به این‌که ممکن است رابطه متغیر بحران اقتصادی با حق‌الزحمه حسابرسی، تحت تاثیر افزایش سالیانه تورم در کشور قرار بگیرد، دو الگوی تعدیل‌شده نیز براساس متغیر فروش و شاخص قیمت‌ها برآورد گردید. نتایج هر سه الگو رگرسیونی نشان دهنده رابطه مثبت و معنادار بحران اقتصادی و حق‌الزحمه حسابرسی است. این موضوع بیانگر آن است که حسابرسان ایرانی با افزایش حق‌الزحمه‌های خود نسبت به ریسک حسابرسی افزایش یافته ناشی از بحران اقتصادی واکنش نشان می دهند.

Economic Crisis and Audit Fees

Economic crisis generally increases firms rsquo; bankruptcy and consequently audit risk. Hence, auditors are more likely to respond to this increased risk through increasing audit fees. However, in the lack of adequate empirical and theoretical evidence, the role of this macroeconomic variable, economic crisis, is not clearly demonstrated on audit fees. Therefore, this study investigates the role of economic crisis on audit fees in Iran. Data were collected manually from annual financial statements of firms listed on Tehran Stock Exchange between 2007 and 2015 and contain 924 firmyear observations. Multivariate analysis reveal that audit fees is positively associated with economic crisis. In sensitivity tests to control the role of hyperinflationary economy of Iran, we have employed two additional tests through including ldquo;price index rdquo; and scaling all continuous variables by firms rsquo; sales. The results of sensitively tests are consistent with the main findings and suggest that Iranian auditors respond to economic crisis with increasing their fees.