بازشناسی هنجارهای اجتماعی و فرهنگی در فضاهای عمومی شهری تهران

فضاهای عمومی شهری بخش بزرگی از نیازهای اجتماعی انسان‌ها را در جوامع شهرنشین برآورده می‌کنند. با توجه به این که تعامل شهروندان با فضاهای عمومی از یک‌سو و ارتباط شهروندان با یکدیگر در فضاهای عمومی از سوی دیگر از الزامات زندگی شهری است؛ بازشناسی کیفیت و ویژگی‌های این فضاهای شهری و هنجارهای اجتماعی فرهنگی حاکم بر آن‌ها ضروری به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش نظریه مبنایی تلاش دارد به استخراج مقوله‌های مرتبط و تعریف‌کننده انواع فضاهای عمومی شهری تهران در عصر حاضر بپردازد. با توجه به دیدگاه‌های کاربران این فضاها، مقوله‌ها عبارت‌اند از: برابری، آرامش و آسایش، تنوع، ارتباط و تعامل، تصویر ذهنی و معنا، گرایش، آگاهی، حس تعلق و هویت جمعی، هماهنگی، آزادی، حضور، پویایی و سرزندگی. همچنین مهم‌ترین مسئله‌ای که فضاها با آن مواجه هستند، تعادل و عدالت در ابعاد و مقوله‌های گوناگون است؛ فضاهای عمومی شهری تهران را زمانی می‌توان فضاهایی متعادل و عادلانه دانست که بتوانند در همه جوانب و مقوله‌ها تعادل و عدالت را برقرار کنند. اما به نظر می‌رسد که امروزه به‌ناچار باید هر نوع فضایی را که بتواند برآورنده حتی بخش کوچکی از نیاز انسان بر فضای عمومی شهری باشد، به‌عنوان فضای عمومی شهری پذیرفت و درعین‌حال در خصوص کیفیت آن و میزان نزدیکی به معیارها و هنجارهای یک فضای عمومی شهری آرمانی بحث کرد. بدین منظور در این پژوهش تلاش شده است با توجه به ابعاد، مفاهیم، مسائل و چالش‌های مطرح‌شده در این فضاها، بایدهاونبایدها یا به عبارت بهتر هنجارهای اجتماعی و فرهنگی ایجابی و سلبی مرتبط با آن‌ها را تبیین کرد.